بافت هاي تاريخي، ظرفيتي مغفول مانده در تحقق توسعه پايدار نقدي بر تجربه نوسازي شهري در استانبول و مشهد

چگونگي رويارويي با بافت هاي تاريخي به واسطه اهميت اين بافت ها در سياست توسعه شهري از يك سو و آسيب پذيري آنها از سوي ديگر، نقش پررنگي در ادبيات شهرسازي دهه هاي اخير يافته است. پايداري به عنوان رويكردي جامع در ابعاد مختلف اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي، زيست محيطي و كالبدي پارادايمي تاثيرگذار بوده است و در حال حاضر بازآفريني پايدار در رويكردهاي نوسازي در دستور كار بسياري از سياست هاي شهري قرار گرفته است. اين مطالعه به دنبال تبيين ظرفيت هاي بافت هاي تاريخي به عنوان يك دارايي تجديدناپذير شهري در تحقق پايداري اجتماعي - فرهنگي است كه براي اين منظور از روش هاي كيفي و پژوهش موردي استفاده شده است. به منظور تعميم پذيري يافته ها دو نمونه مشهد و استانبول مورد بررسي قرار گرفته است تا علاوه بر توصيفي بودن جنبه تبييني پرداختن به موضوع پررنگ تر گردد. پس از مطالعه مهم ترين منابع مكتوب مرتبط با پايداري در بعد اجتماعي - فرهنگي، معيارهايي براي توسعه پايدار اجتماعي - فرهنگي استخراج شده است؛ سپس با مطالعات نظري مربوط به نوسازي شهري در بافت هاي تاريخي، اين معيارها تدقيق شده و بر اساس ماهيت پرسش تحقيق چارچوبي براي ارزيابي نمونه هاي موردي تحقيق به دست آمده است. با بررسي چند بعدي داده ها، به كارگيري منابع اسنادي متنوع مربوط به توسعه شهري و قوانين حفاظتي، بازديدهاي ميداني و مصاحبه با مطلعين دانشگاهي، سه مولفه حفظ و تقويت روابط فرهنگي - اجتماعي ، جلب مشاركت مردمي رويكرد حمايتي و احترام به تاريخ در بافت تاريخي استانبول و مشهد مورد تحليل واقع شده است. تحليل نحوه مواجهه با نوسازي اين بافت ها در ارتباط با اهداف پايداري اجتماعي - فرهنگي، داراي اشتراكات و افتراقاتي است كه مرور و برجسته كردن آن مي تواند درس هايي در رابطه با اقدامات مشابه آتي داشته باشد. طبق بررسي هاي انجام شده در مطالعه حاضر، با وجود تقاوت در رويكرد و نوع گردشگري در دو نمونه مورد بررسي، نتايج نسبتا مشابهي پس از اجراي طرح هاي نوسازي در بافت هاي تاريخي اين دو شهر روي داده است كه بعضا در تضاد با معيارهاي پايداري اجتماعي - فرهنگي است.