تأثير ادراك از خودمختاري، گرمي و درگيري والدين بر بكارگيري راهبردهاي يادگيري خودتنظيم ميان دانش آموزان دبيرستاني شهر تهران

Impact perception of parental autonomy, warmth and involvement in the implementation self-regulated learning strategies on high school students in Tehran

هدف پژوهش: هدف اين پژوهش آزمون يك الگوي ساختاري براي پيش بيني ميزان بكارگيري راهبردهاي يادگيري خودتنظيم بر اساس ادراكات دانش آموزان از خودمختاري، گرمي و درگيري والدينشان بود. مقدّمه و بيان مسأله: يادگيري خودتنظيم يكي از مهمترين متغيرهاي يادگيري است كه پيش بيني كنندهء موفقيت هاي تحصيلي و شغلي دانش آموزان در آينده است. يكي از محيط هاي اجتماعي كه مي تواند بر يادگيري خودتنظيم اثر بگذارد، محيط خانواده است. سبك تربيتي و تعامل والدين با فرزندان، بر رشد و تحول شناختي، عاطفي، هيجاني و اجتماعي آن ها تأثيرگذار است. حمايت والدين از خودمختاري درگيري و گرمي والدين در تربيت فرزندان با انگيزش دروني، رفتار خودتنظيم و پيشرفت تحصيلي دانش آموزان ارتباط دارد. جامعه، نمونه و روش نمونه گيري: جامعهء مورد مطالعه اين پژوهش دانش آموزان رشته هاي نظري در پايه دوم دبيرستان هاي دولتي شهر تهران بودند. كه از بين آنها نمونه اي به حجم 808 نفر (408 دختر و400 پسر) با روش نمونه گيري تصادفي خوشه اي انتخاب شدند. ابزار اندازه گيري: قبل از اجرا روايي سازه پرسشنامه ها با شيوهء اكتشافي و تأييدي بررسي شد و نتايج نشان داد، مقياس ادراك از والدين گرولنيك و همكاران (POPS) قادر به اندازه گيري شش بعد درگيري، حمايت از خودمختاري و گرمي پدر و مادر است. همچنين از مقياس بكارگيري راهبردهاي انگيزشي در يادگيري پنتريچ و دي گروت (MSLQ) ، خرده مقياس هاي كنترل باورهاي يادگيري خودكارآمدي، خودنظم دهي فراشناختي و كمك طلبي استفاده شد. اعتبار پرسشنامه هاي مذكور نيز با روش آلفاي كرونباخ احراز شد. روش تجزيه و تحليل نتايج: نتايج الگوي معادلات ساختاري نشان داد، الگوي پيشنهادي از برازش خوبي برخوردار است (GFI=0/94 ، RMR=0/06، RMSEA=0/04). همچنين تمامي ضرايب مسيرهاي الگوي پيشنهادي نيز معنادار بود (01/ 0 P). بنابراين 25 درصد واريانس بكارگيري راهبردهاي يادگيري خودتنظيم بر اساس ادراكات دانش آموزان از خودمختاري، گرمي و درگيري والدين پيش بيني و تبيين شده است. در بررسي تفاوت هاي جنسيتي، نتايج اجراي آزمون تحليل واريانس يك راهه نشان داد، ادراك پسران از والدين به طور معني داري بيشتر از ادراك دختران از والدينشان است (001/ 0 P ). همچنين برتري پسران به دختران در بكارگيري راهبردهاي يادگيري خودتنظيم نشان داده شده است (001/ 0 P ). بحث و نتيجه گيري: بر اساس يافته ها، يادگيري خودتنظيم، فقط تحت تأثير فرايندهاي ذهني شخص قرار نمي گيرد، بلكه محيط هاي اجتماعي از چمله خانواده هم به صورت مستقيم از طريق ارائه الگو و بازخورد به فرزندان و هم به صورت غيرمستقيم با تأثير بر ادراك آنان بر يادگيري خودتنظيم مؤثرند. ادراك از محيط خانواده (با تأكيد بر سبك تربيتي والدين) با مؤلفه هاي درگيري حمايت از خودمختاري ، درگيري و گرمي والدين بر يادگيري خودتنظيم اثر مستقيم و معنا دار داشت يعني خانواده هايي كه حامي خودمختاري فرزندانشان هستند، با آنها رابطهء گرم وصميمي دارند و خود را درگير مسائل تحصيلي آنها مي كنند، باعث مي شوند باورهاي انگيزشي، درگيري تحصيلي وخودتنظيمي فرزندانشان افزايش يابد. پيشنهاد مي شود در جهت ارتقاء آگاهي والدين در درگيري بيشتر در فعاليت هاي مورد علاقه به خصوص فعاليت هاي مدرسه اي فرزندان ، روابط گرم و صميمي و حمايت و احترام به خودمختاري فرزندانشان تحت آموزش قرار گيرند.