كليدواژه :
سرشت , ماهيت , انسان , تأثير , علوم سياسي.
چكيده فارسي :
چكيده
انسان از نظر ماهيت موجود پيچيده و داراي ابعاد متفاوت است؛ هم جنبه انساني و هم جنبه حيواني، هم فطرت و هم غريزه، هم ظرفيت صعود و هم امكان سقوط در وجود او جمع شده است؛ با توجه به اين پيچيدگي است كه ديدگاه‌ها در مورد انسان و راهكارهاي تعامل انسان‌ها با يك ديگر در دنياي سياست و اجتماع متفاوت بوده است. در نگاه رئاليستي انسان موجود ذاتا شرور، جنگ‌طلب، خودخواه و منفعت‌طلب است؛ بنابر‌اين از منظر آن‌ها، عرصه سياست نيز عرصه جنگ و رويارويي و تعامل گرگ با گرگ است چنين تصويري از انسان باعث شده است كه توليد نظريه رئاليستي و عمل و رفتار آن‌ها در حوزه سياست و در محيط بين‌الملل متأثر از آن باشد. در مقابل آن، در نگاه ليبراليستي، انسان موجود نيك‌سرشت، صلح‌طلب، نوع دوست و خيرخواه تلقي گرديده است و نگاه بيش از حد خوشبينانه ليبراليسم به انسان موجب شده است كه نظريات ليبراليستي تحت تأثير آن شكل گيرد و بر رفتار آن‌ها در حوزه سياست تأثير‌گذارد. در نگاه افراطگرايانه اومانيستي انسان جاي خدا نهاده شده و همه چيز جنبه مادي به خود گرفته است.
مطلق نگري نسبت به ماهيت و سرشت انسان از ديد اسلام قابل پذيرش نيست؛ تدبر در آيات قرآن نشان مي‌دهد بدبيني و خوش بيني مطلق در باره انسان و ماهيت آن، قابل قبول نيست؛ آنچه را كه قرآن از ماهيت انسان به نمايش مي‌گذارد نگاه جامع مشتمل بر بدبيني و خوش‌بيني، زميني و آسماني، فطرت و غريزه، صعود و سقوط، خير و شر، همگرايي و واگرايي به صورت توأمان است؛ نمي‌شود يكي را نفي و ديگري را اثبات كرد.
«فطرت» و بعد معنوي انسان، نگاه خوشبينانه را در باره انسان شكل مي‌دهد اما اين خوش‌بيني باعث نمي‌شود كه از بعد حيواني انسان غفلت شود؛ نگاه قرآن به انسان نگاه خوشبينانه توأم با بدبينانگي است و چنين نگاهي مي‌تواند در شكل‌گيري نظريه‌هاي سياسي اسلام در حوزه سياست و در روابط بين‌الملل و در تعاملات سياسي - اجتماعي نقش داشته باشد. انسان داراي ماهيت پيشني- پسيني است با توجه به آزادي و اختياري كه دارد مي‌تواند مسير درست و يا نادرست را بپيمايد «سپاسگزار و يا ناسپاس» باشد، خليفه خدا در زمين شود يا به منزلت چهارپايان؛ بلكه پايين‌تر و گمراه‌تر از آن تنزل يابد. اين پيچيدگي‌هويتي و اين تضادها، علوم سياسي، حوزه‌هاي سياست، اقتصاد و اجتماع را پچيده و متأثر مي‌سازد.
واژگان كليدي: سرشت، ماهيت، انسان، تأثير، علوم سياسي.
چكيده لاتين :
Abstract
Man possesses a complicated nature and has different dimensions. As he enjoys both human and animal aspects, innate nature and instinct, both the capacity to ascend and descend. Given the complexity of human nature, the views and strategies on human interaction have been different in politics and society. According to realists’ views, mankind is intrinsically evil, hostile, selfish, and self-interested. Therefore, from their point of view, the realm of politics and society is also the realm of conflict and confrontation. Such a picture of man has led the realists to theorize particular views on human behavior in the society and in the international environment. On the contrary, in a liberal view, the human being is considered to be good, peaceful, kind and philanthropist creature. The optimistic view of liberalism about human affected their political ideas and behaviors. In the extreme humanistic view, God has been replaced by humankind, and everything is seen from materialistic glasses. Having an absolutely unilateral approach towards human nature is not acceptable from the point of view of Islam. The Quranic verses, too, disagree with absolute pessimism and optimism about human being. The Quran presents a comprehensive view of mankind which includes both cynicism and optimism, earthly and heavenly, nature and instinct, ascent and descend, goodness and evil, convergence and divergence. These attributes are the two opposite aspects of human nature. One cannot deny one and prove the other. The innate nature and the spiritual dimension of man develop an optimistic view of mankind, but this optimism does not prevent the human animalistic dimension from being neglected. The view of the Qur an to mankind is both optimistic and pessimistic, and this look can be used to form Islamic theories in the fields of politics, international relations and in the political-social interactions of human beings. Abstractly, it can determine the policy of Muslims in the field of politics. Considering the humans’ free will, they can go right or wrong, be grateful or ungrateful , remain as the caliph of God in the earth, or live like the livestock go lower in and more astray than that. This complexity and these contradictions affect the fields of politics, economics and society.
Keywords: Qur an, human nature, political science
