كليدواژه :
قرآن , مباني , شهيد مطهري , مباني علوم انساني , علوم انساني اسلامي.
چكيده فارسي :
چكيده
از توصيه‌هاي اكيد مقام معظم رهبري(دام ظله العالي)، انجام پژوهش‌هاي قرآني در زمينه‌ي علوم انساني و پايه‌گذاري اين علوم بر مباني قرآني است. از آن‌جا كه قرآن كتاب هدايت انسان‌هاست، توجه به آموزه‌هاي قرآني و ابتناء نظريه‌هاي مربوط به علوم انساني بر قرآن نه تنها ممكن، بلكه بسيار ضروري مي‌باشد.
در همين راستا، منظومه فكري شهيد مطهري(ره) ظرفيت بسيار بالايي براي تبيين الگوي توليد علوم انساني اسلامي دارد، به نحوي كه مي‌توان آن را جامع‌ترين نظرات در اين زمينه دانست. يكي از جدي‌ترين دغدغه‌هاي شهيد مطهري(ره)، تحقق تحول مطلوب در عرصه علوم انساني بود. اگر نگاهي به آثار ايشان بياندازيم به خوبي متوجه مي‌شويم كه اين تكليف مداري در جاي جاي اين آثار كاملاً مشهود است.
پژوهش حاضر باتوجه به مباني علوم انساني در انديشۀ قرآني شهيد مطهري(ره)، به روش‌كتابخانه‌اي و با استفاده ازروش توصيفي- تحليلي صورت گرفته است. بدين صورت‌كه با مطالعه آثار آيه‌الله مطهري(ره) و كتب و مقالات ديگر انديشمندان اسلامي معاصر، پيرامون مباني علوم انساني، اقدام به جمع‌آوري اطلاعات نموده و پس ازطبقه‌بندي به تجزيه و تحليل آن پرداخته است.
نتيجۀ پژوهش نشان مي‌دهد كه مباني علوم انساني در انديشۀ قرآني شهيد مطهري(ره)، مبتني بر جهان‌بيني توحيدي است كه تضمين كنندۀ سعادت دنيا و آخرت انسان است. ايشان با توجه به آموزه‌هاي قرآني، انسان را يك موجود دو ساحتي مي‌داند و از تفسير يك جانبه و تقليل انسان به بعد مادي و طبيعي پرهيز دارد و در عين حال، واقع‌بينانه به همۀ ابعاد انسان و مصالح مفاسد حيات او و به صورت جامع آن را مطالعه مي‌كند. ايشان مباني معرفت شناختي حسي و عقلي تنها را كافي نمي‌داند، بلكه علاوه بر آن‌ها، از معرفت نَقلي و وحياني و حديثي نيز براي شناخت استفاده مي‌كند. ايشان، روش‌شناسي در علوم انساني را منحصر به روش تجربي ندانسته و از تقليل‌گرايي معرفت‌شناختي و حصر روش‌شناختي تجربي گريزان است. لذا افزون بر توجه به روش تجربي و تفسيري، از ساير روش‌هاي اطمينان‌بخش همچون روش عقلي (فلسفي) و شهودي (وحي) براي كشف و تفسير واقعيت استفاده مي‌كند.
كليدواژگان: قرآن، مباني، شهيد مطهري، مباني علوم انساني، علوم انساني اسلامي.
چكيده لاتين :
Abstract
The Supreme Leader has emphatic recommendations that the Quranic researches have to be conducted on humanities so that humanities, based on the Quranic principles [foundations], get established. Since the Qur an is the book of human guidance, it is not only possible but very necessary to pay attention to the Qur anic teachings and the foundation of theories related to the humanities on the Quran. In this regard, martyr Murtada Motahari’s intellectual system has a very high capacity to explain the pattern of producing Islamic humanities. His pattern can be considered as the most comprehensive one. One of the most serious concerns of Martyr Motahari (RA) was the realization of a desirable change in the field of human sciences. If we take a look at his works, we will be made aware of his deontological morale. The present study, using a descriptive-analytical method, sheds light on martyr Motahari’s reflections on foundations of humanities. Thus, the writer, by studying the related works of Ayatollah Motahari and other contemporary Islamic scholars, has collected and analyzed the required data about the fundamentals of human sciences.
The findings of the research show that the foundations of human sciences, according to martyr Motahari’s account, are based on the monotheistic worldview that guarantees the happiness of the man in this world and in the Hereafter. He, according to the Qur anic teachings, considers man as a twofold entity and avoids unilateral interpretation that reduces humanity to material and natural aspects. At the same time, he provides a comprehensive and realistic study of all aspects of mankind. Moreover, the empirical and rational epistemological foundations is not sufficient, but in addition to them, it is necessary to make use of revelation and transmitted traditions. He does not confine methodology in the human sciences to empirical method. He attempts to avoid epistemological reductionism and limiting research methods to experimental ones. Therefore, in order for the author to discover the truth and interpret it correctly, in addition to the empirical and interpretive methods, he makes use of rational (philosophical) and intuitive (revelation) methods too.
Keyword: Quran, Basics, Martyr Motahari, Human Sciences Foundations, Islamic Human Sciences
