كليدواژه :
معرفت نفس , معرفت حق , تهذيب نفس , مراتب نفس , علامه طباطبايي (ره)
چكيده فارسي :
چكيده
علامه طباطبايي (ره) با بررسي آيات معرفت نفس در قرآن كريم علاوه بر تعريف فلسفي از نفس (بر اساسِ آيۀ 105 سوره مائده) نفس را موجودي معتدل و ساده دانسته كه تقوا و فجور بر اساس آن نسبت پيدا مي‌كند. موجودي كه با گناهان آلوده شده و با تقوا، تزكيه و تهذيب مي‌شود. براساس نفس است كه انسان محروم يا سعادتمند و رستگار مي‌گردد. به‌طور كلي نفس آدمي موجودي مجرد است، موجودي ماوراي بدن و احكامي دارد غير از احكام بدن. به بياني ديگر موجودي است غيرمادي كه نه طول دارد نه عرض و نه در چارديواري بدن مي¬گنجد؛ بلكه با بدن ارتباط و علقه¬اي دارد و يا به عبارتي با آن متحد است و با شعور، اراده و ساير صفات ادراكي، بدن را اداره مي¬كند. علامه معتقد است نفس انسان طريقي است كه بواسطۀ آن به پروردگار خود مي¬رسد. تكامل نفس از عوالم حسّي به مثالي، عقلي و فراعقلي همان مسيري است كه بايد آن را بپيمايد. راه و مسير انسان بسوي خداوند متعال همان نفس است زيرا چيز ديگري بجز خود انسان نمي-تواند طريق او باشد و اين خود انسان است كه دارايِ تطورات، درجات و مراحل مختلف است. اين حركت و سير در نفس تنها بواسطۀ اعمال قلبي و تهذيب نفس كه با اعمال بدني، انجام فرائض و ترك محرمات صورت مي¬گيرد، واقع مي‌شود. در اين تحقيق با استناد به آيات قرآن كريم به بيان مراتب نفس، ارتباط آن با معرفت نفس و ارتباطِ معرفت نفس با تهذيب و اخلاق پرداخته شده است. مسئله¬ي اصلي تحقيق بررسي چگونگيِ ارتباطِ تهذيب نفس با معرفت است و فرضيه تحقيق به اثبات اين موضوع مي¬پردازد كه با استناد آيات قرآن كريم رابطه تهذيب نفس و معرفت نفس دو طرفه است. در پايان ارتباط تهذيب نفس و معرفت با حب عبودي توضيح داده شده است. نتيجه اينكه نفس با تكامل از عوالم جسماني، مثالي، عقلي و فراعقلي صعود كرده و به معرفت امور مجرد نائل مي¬آيد و به لقاء الله مي¬رسد.
واژگان كليدي: معرفت نفس، معرفت حق، تهذيب نفس، مراتب نفس، علامه طباطبايي (ره)
چكيده لاتين :
Abstract
The main issue of the research is to examine the relationship between self-purification and knowledge. Allama Tabatabai (RA), by studying the verses of self-knowledge in the Holy Qur an, offers a philosophical definition of the soul (according to verse 105 of Chapter al-Ma eda), and considers soul as a moderate and simple creature. Everyone’s virtue is related to his soul. Soul is the entity that can be either polluted by sin or can be elevated and purified by virtue. Based on the status of soul, a person might suffer deprivation or enjoy a prosperous destiny. In general, the human soul is an abstract being with particular provisions of immaterial entities. The research has made use of library resources to provide logical description and analysis of Allama Tabatabai s views. Allama Tabatabai believes that through soul human reaches his Lord. The evolution of the soul from sensual realms, for example, to rational and even beyond that, is the path to be pursued. No path other than the human soul is there to be sought for perfection. This path enjoys different levels and stages. Only in the light of abiding by physical and spiritual religious responsibilities, this movement takes place within one’s soul. The author, heavily relying upon the Quranic verses, has attempted to throw light on the following issues: the different levels of soul, its relationship with the knowledge of the soul, and the relationship between the knowledge of the soul and the purification and the ethics. He attempts to prove that based on the Quranic verses, there is mutual relationship between self-perfection and self-knowledge. The result is that the soul, after ascending from physical, imaginal, rational, and metaphysical realms, will attain the knowledge of abstract entities and will finally visit Allah.
Keywords: Quran, knowledge of the soul, knowledge of the truth, self-purification, levels of self, Allama Tabatabai.
