تحليل و بررسي مباني زبان‌شناختي و قواعد تفسيري در حجه التفاسير و بلاغ الإكسير

Analyzing the Linguistic Principles and exegetical Rules in Hujjat-al-Tafasir wa Balagh al-Kathir

چكيده تفسير قرآن مجيد، مباني دلالي و زبان‌شناختي گوناگوني دارد، يكى از مبانى اساسى و پيش¬باور‏هاى تفسير قرآن، امكان و جواز فهم آن است. مبناي فهم‌پذيري و امكان تفسير قرآن كريم از موضوعات جديد نزد قرآن‌پژوهان و از مهم‌ترين مباني دلالي تفسير اين كتاب آسماني است. در مقابل، برخي اخباريان قرآن حكيم را قابل فهم براي همگان نمي‌دانند، زيرا در نگره آنان، قرآن كريم كتابي نمادين است كه جز گروه خاصي كه خداي رحمان ويژگي فهم آياتش را به آنان عطا كرده است، كسي نمي‌تواند معاني قرآن را دريابد. در اين بخش، به بيان ادله امكان تفسير قرآن، ونيز وجوب فهم قرآن از نگاه جناب بلاغي مي‌پردازيم. اين مفسر انديشمند، در باره امكان و جواز فهم قرآن به ادلّه‌اي چند استناد كرده است. نخست به دليل عقلي اشاره كرده و بر اين باور است كه عقل انسان حكم مي‌كند تا كلامي كه براي هدايت مخاطبان آمده، بايد براي ايشان قابل فهم باشد. در ادامه نيز با بيان ادله نقلي، معتقد است كه بسياري از آيات، انسان را به تعقّل، تدبّر و تفكر فرا مى‏خواند. مانند:﴿أَ فَلاَ يَتَدَبَّرُونَ القُرآنَ وَ لَو كَانَ مِن عِندِ غَيرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اختِلاَفاً كَثِيراً﴾؛ «آيا درباره قرآن نمي‌انديشند؟! اگر از سوي غير خدا بود، اختلاف فراواني در آن مي‌يافتند.» براين پايه پژوهش پيش رو به بررسي گزيده اي از مباني زبانشناختي تفسيرقرآن كريم، مانند: امكان و جواز فهم و تفسير قرآن، حجيت سياق پرداخته است ودرنگاه پاياني، ديدگاه نگارنده حجه التفاسير درخصوص موضوع ياد شده ارائه گرديده است. كليدواژگان: زبان‌شناختي، قواعد تفسيري، حجه التفاسير و بلاغ الإكسير

Abstract The interpretation of the Holy Qur an has various linguistic significances and foundations. One of the basic principles and preconditions for the interpretation of the Qur an is the possibility of its understanding and the permission of interpreting the Qur an. The comprehensibility of the Quran and the possibility of interpreting the Holy Qur an are new issues for the Qur anic scholars and the most important bases for interpreting this scripture. In contrast, some of the literalists are of the view that Qur an is not understandable to everyone, because in their attitude, the Holy Qur an is a symbolic book that one cannot realize the meaning of the Qur an except a certain group whom Allah has granted them the attribute of understanding the Quranic verses. The author puts forth arguments on the possibility of interpreting the Holy Qur an and the necessity of understanding the Quran in the light of Allama Balaghi’s views. This thinker has cited several reasons about the possibility and permission of understanding the Quran. First, he cites rational reasoning that the word that has come to guide the people [audience], must be comprehensible to them. In the following, he resorts to transmitted arguments including many verses which call upon man to reason, reflect and ponder:  أَفَلاَ يَتَدَبَّرُونَ القُرآنَ وَ لَو كَانَ مِن عِندِ غَيرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اختِلاَفاً كَثِيراً Do they not contemplate the Quran? Had it been from [someone] other than Allah, they would have surely found much discrepancy in it . Therefore, the present study has dealt with part of linguistic foundations of interpretation, such as: the possibility and permission of understanding and interpreting the Qur an, the authority of the context and finally the author s view of the Hujjat-al-Tafasir on the issue. Keyword: Linguistic, Interpretative Rules, Hujjat-al-Tafasir wa Balagh al-Kathir