قرآن؛ از سياست جنايي مشاركتي تا پيشگيري كنشي از جرم

چكيده قرآن، اولين و مهمترين منبع كشف و استنباط احكام در حقوق جزاي اسلام به شمار مي‌رود. بر اين ابتناء، يكي از مهمترين دغدغه‌ها و اهداف اصلي دين مبين اسلام از تجريم و اجراي مجازات‌ها، بازدارندگي عمومي و خصوصي است. ليكن، رهنمودهايي پيش از كيفرگذاري و پس از آن وجود دارند كه به روشني در قرآن‌ كريم براي پيشگيري كارا از جرايم تعبيه شده‌اند. اين سياست‌ها موجد گزاره‌هايي هستند كه در علم جرم‌شناسي با عنوانِ سياست جنايي مشاركتي و در بطنِ آن پيشگيري كنشي، به عنوان نهادي مؤثر در پيشگيري از جرم شناخته مي‌شوند. به راه اندازي نيروي عظيم جامعه در مبارزه با فساد در قالب وجوب امر به معروف و نهي از منكر، خمس و زكات براي مقابله با جرايم مالي و البته بسياري از جرايم ديگر، از جمله تأسيسات پيشگيرانه‌ي غيركيفري‌اي هستند كه در قرآن كريم بر آن‌ها تأكيد شده است. لذا، جستار حاضر، با روش تحليلي-بنيادين و با هدف واكاوي كاركرد اين نهادها و تأثيراتي كه اين كاربست در كاهش جرايم دارد، به دنبال تبيين اين مهم است كه از نظر قرآن، اولاً: بهترين و مؤثرترين راه براي مقابله با ناهنجاري‌ها و انحرافات اجتماعي، شركت دادن بيشترين تعداد كنشگران در سياست جنايي براي پيشگيري از جرم است و ثانياً: رونق اقتصادي و به تعادل رساندن طبقات جامعه با نهادينه‌سازي عبادات مالي و انتقال اعتبارات به اقشار آسيب‌پذير جامعه، نرخ بزهكاري‌ها و به ويژه جرايم مالي را به طور محسوسي كاهش خواهد داد. واژگان كليدي: قرآن كريم، عدالت كيفري، سياست جنايي، پيشگيري كنشي، عبادات مالي

The Qur an; from a participatory criminal policy to preventive crime policies Sajjad Rustaei Abstract The Holy Qur an is the first and most important source for deriving the related rulings of the criminal law of Islam. Based on this, one of the main concerns and objectives of the Islamic religion in implementation of legal punishments is to deter crime in public and private spheres. However, prior to punishments, there are pre-emptive guidelines that are clearly embedded in the Qur an for preventing crimes. These policies have led to propositions in criminology under the titles of participatory crime policies and preventive measure as effective institutions for crime prevention. These institutions have many advantages, including: laying impact on the decline of crime rates and cost reductions; for criminal justice system, will not be required to enforce its laws. Furthermore, it will lead to the mobilization of a massive number of people in the fight against corruption in the context of the imperatives such as enjoining good and forbidding evil, the necessity of paying interest-free loans and giving religious alms [Khums] and [Zakat]. Beside these imperatives, the Holy Quran has emphasized on many other preemptive non-criminal institutions to tackle with financial crimes. Therefore, the present article, in a basic analytical way, aims to examine the functions of these institutions and the effects the application of these institutions have on reducing crime. He concludes that in the Quran s view, firstly, the best and most effective way to deal with abnormalities and social deviations, is taking preventive measures. As such, paving the ground for participation of the largest number of actors in criminal policy to prevent crime, bringing about economic prosperity and removing social gapes from social classes by institutionalizing financial worship and transferring wealth to vulnerable groups of the society can significantly reduce the rate of delinquency and, in particular, financial crimes. Keywords: Holy Qur an, criminal justice, criminal policy, preventive action, financial worship