مباني قرآني شناخت جامعه ، دروازه تحول فقه فردي به فقه حكومتي

The Qur anic foundations of Understanding the Society, the Gate to changing Individual Jurisprudence to Government jurisprudence

چكيده با شكل گيري انقلاب اسلامي ضرورت تحول در فقه بيش از گذشته احساس شد و از همين رو پرسش هاي گوناگوني درباره ي « چگونگي » اين تحول و ساز و كار دستيابي به فقه حكومتي مطرح شد. برخي ديدگاه ها نقش عوامل برون علمي همچون جامعه و تاريخ را در تحول علوم و مخصوصا فقه سرنوشت ساز مي دانند و قطعا اين عوامل را نمي توان ناديده گرفت؛ اما آن چه كه ما در پي آن هستيم جايگاه قرآن در تحول علوم و مخصوصا فقه است.از آن جا كه احكام الله يا فقه بخشي از قرآن كريم است و نگاه جزيره اي مورد مذمت شديد قرآن است بايد ساير بخش ها نيز در فهم احكام الله حضور داشته باشند؛ همچنان كه مفهوم « عصمت» در جاي جاي فقه حضور پارادايمي دارد. مهمترين و موثرترين مبناي قرآني كه بايد به عنوان پارادايم وارد فهم احكام الله شوند جايگاه « فرد و جامعه » به عنوان مخاطب و مجري احكام الله است. مفسران شيعي همچون علامه طباطبايي، شهيد مطهري و آيت الله جوادي آملي معتقدند قرآن كريم وجود «جامعه»را به رسميت شناخته است و شهيد مطهر به تصريح نسبت بين جامعه وفرد را« وحدت در عين كثرت» مي داند. نگارنده در اين مقاله براى برون‏رفتِ دانش فقه از بحران نگاه فردى و دست يابي به فقه حكومتي پيشنهاد مي دهد « مباني جامعه شناختي قرآني» به عنوان يك پاراديم حاكم به مباني فقه اضافه شود و فقها با توجه به جايگاه اين دو و نسبت هر يك با يكديگر به بازخواني فقه فردي موجود و همچنين توليد فقه حكومتي روي آورند. كليدواژگان :تحول فقه، فقه حكومتي، مباني فقه ، وجود جامعه وفرد، تكليف جامعه و فرد

Abstract With the formation of the Islamic Revolution, the need for the development of jurisprudence was felt more than ever, and therefore various questions about how this transformation and the mechanism for achieving government jurisprudence were raised. Some regard the role of external scholars such as society and history more decisive in the evolution of science, particularly in jurisprudence. Certainly, these factors cannot be ignored. Since the laws of Allah [or jurisprudence] are part of the Holy Quran, and selective approach is strongly denied by the Quran, other beliefs must also be present in understanding the commandments of Allah, as the notion of infallibility . This concept has a paradigmatic presence in the jurisprudence. The most important and effective basis of the Qur an which must be included as a paradigm in understanding the commandments of Allah is the place of individual and society as the addressee and executor of the commandments of Allah. Shiite exegetes such as Allamah Tabatabai, Martyr Motahari and Ayatullah Javadi Amoli believe that the Holy Quran recognizes the existence of society and martyr Mutahhari considers the relation between society and the individual as unity within plurality . To tackle the crisis [changing individual jurisprudence to collective/governmental jurisprudence], the author suggests that the Quranic sociological foundations should be added to the basis of jurisprudence as a paradigm for governmental jurisprudence. Considering all these issues, the jurists reconsider the existing individual jurisprudence, and finally generates government jurisprudence. Keywords: Quranic foundations, transformation, society, individual jurisprudence, government jurisprudence