بررسي و نقد ديدگاه ها در زمينه جامعيت قرآن كريم

A study on the Quran’s thematic comprehensiveness

چكيده: ديدگاه هر مفسري نسبت به جامعيت قرآن در فهم و استنباط مفسّر موثّر مي باشد و اثر مستقيمي بر تفسير مي گذارد و مقدار انتظارات از قرآن را مشخص مي نمايد بنابر اين بحث از جامعيت داراي نقش بسزائي است كه مفسران ذيل برخي آيات به آن پرداخته اند و با تبيين اين مطلب مي توان به نحو احسن از قرآن بهره مند شد و دريافت كه در چه مواردي و چه اموري بايد به قرآن رجوع كرد و در چه مسائلي مي توانند قرآن را ملاك و ميزان قرار داد. كه دو نظر اصلي در اين زمينه وجود دارد و بعد از نقل اقوال و ادله و بررسي آنها ثابت مي شود كه تمام علوم و معارف در قرآن آمده است و هر چيزي در آن بيان شده است. هر چند نگاشته هايي در اين زمينه به رشته تحرير درآمده است ولي اين نوشته به ادله اي براي اثبات مدعاي خود و نقد ديدگاه هاي ديگر پرداخته است كه در نوشته هاي ديگر به آنها اشاره اي نشده است و در پايان اين نتايج به دست مي آيد. 1- تمام موضوعات و مسائل در قرآن ذكر شده است. و معارف و علوم در تمام قرآن (اعم از ظهر و بطن) يافت مي شوند. و فقط نبايد به ظاهر قرآن بسنده كرد. 2- با استفاده از هدايت و سعادت نمي توان اطلاق آيات و روايات دال بر جامعيت اطلاقي قرآن را تقييد زد و دليلي نيز بر اين مطلب وجود ندارد. 3- با استفاده از ادله عقلي نمي توان براي قرآن قلمرو فرض كرد چرا كه ممكن است خداوند بخاطر مصالحي و الطافي مطالبي را در قرآن ذكر نمايد كه عقل از دستيابي به آنها نا توان باشد. 4- روايات عرضه در ميان روايات دليل متقني بر عموميت جامعيت قرآن مي باشد. 5- استخراج تمام مطالب از قرآن فقط با حضور معصومين به طور كامل صورت مي گيرد و در غير اين صورت به صورت كامل و جامع نمي توان به معارف قرآن دسترسي پيدا كرد. هر چند با كسب تقوا و باطني پاك مي توان به برخي از آنها دست پيدا كرد. كليدواژگان: جامعيت، قرآن كريم، علوم در قرآن، ظهر و بطن، معارف قرآن.

Abstract The view of exegete on the comprehensiveness of the Qur an is has direct effect in his understanding and inference. It actually determines what to be expected from the Quran. So, the discussion of comprehensiveness has a significant role that the exegetes have paid attention to it in explaining some verses. In response to the question that what issues have been touched and what subject matters are left untouched, there are two main approaches in this regard. The author, after quoting the statements and evidence, proves that all sciences exist in the Quran. Finally, he highlights his findings as: 1. All issues are mentioned in the Qur an. The sciences and teachings are either found in the exoteric or esoteric meanings of the Quran. 2. We cannot limit the comprehensiveness of the Qur an and the traditions using the terms of ‘guidance and prosperity’. There is no reason for this. 3. one cannot assume/impose a realm on the Quran by taking recourse to rational reasoning. Because God, the exalted, due to many expediencies and mercies, may has mentioned matters in the Qur an but the reason has not attained them. 4. The narrations that everything must be verified by the Quran explicitly imply the comprehensiveness of the Quran. Keywords: Qur an, Comprehensiveness, Expectations from the Quran