بررسي و تحليل تعارض ياتعامل عقل و دين در حوزه معرفت ‌شناختي از نگاه قرآن كريم

An analysis on the conflict or collaboration between intellect and religion in epistemology from the viewpoint of the Holy Qur an

چكيده ميان عقل و دين، رابطه‌اي ناگسستني است يعني هر چه را عقل دريابد، شرع نيز بر طبق آن حكم مي‌كند و هر چه شرع حكم كند، مبناي عقلي دارد. بر پايه فقه اسلامي، عقل هم مي‌تواند اكتشاف كننده يك قانون باشد، هم بر قانوني تقييد و تحديد كند يا آن را تعميم دهد، نيز مي‌تواند در استنباط از ديگر منابع و مدارك، مدد كار خوبي باشد. براين أساس تعارض ميان دين و برداشت‌هاي ديني از يك سو و علوم انساني و برداشت‌هاي مبتني بر علوم انساني، از سوي ديگر به گونه مستقيم، درفرايند باورهاي ديني تأثيرداشته، ازاين رو نگارنده برآن است تا درخصوص تعارض ياتعامل عقل ودين در حوزه معرفت ‌شناختي به بررسي و كاوش پرداخته و نتايج بدست آمده را ارائه نمايد. كليد واژگان: قرآن كريم، تعارض، دين، عقل، معرفت ‌شناختي.

Abstract According to the viewpoints of Muslim scholars, there is close relationship between reason and religion and it is called the rule of concomitance; that is, whatever wisdom finds, the Sharia rules according to it, and whatever religion decides has a rational basis. Based on Islamic jurisprudence, reason can also be the discoverer of a law, it can also limit and expand the application of any law. Furthermore, reason [intellect] can notably contribute in postulating laws from other sources and documents. Thus, the conflict between religion and religious beliefs on the one hand, and human sciences and human science-based perceptions, on the other hand, directly influence the process of religious beliefs. The author attempts to investigate the conflict between the intellect and the religion in the field of epistemology present the results of his investigation to the readers. Keyword: Holy Qur an, epistemology, conflict, interaction, intellect and religion.