همسويي تعاليم ديني با آموزه‌هاي عقلي از منظر آيات وروايات

چكيده از ديدگاه قرآن كريم، عقل و تعقّل اهميت بسيار بالايي دارد آيات فراواني در خصوص اهتمام اين كتاب الاهي به عقل و خرد و پذيرش احكام قطعي عقلي وجود دارد كه جاي هيج گونه انكاري بر جاي نمي گزارد. قرآن حكيم، قانون عليت را بدون استثنا مي‏پذيرد؛ هم حيطه موجودات مادّي، هم در قلمرو مجرّدات و معجزات و.... براي نمونه، در بيان يكي از علت‌هاي مادّي مي‌فرمايد: «و جَعلنَا مِن المآء كُلَّ شيءٍ حَيّ» (انبياء/30) (و هر چيز زنده‏اى را از آب قرار داديم) در قرآن كريم، توحيد كه اساسي‏ترين مسأله ديني است، به وسيله براهين عقلي ثابت شده است. براي نمونه مي‌فرمايد: «لَو كَانَ فِيهِمَا آلِهَةٌ إِلَّا اللَّهُ لَفَسَدَتَا فَسُبحَانَ اللَّهِ رَبِّ العَرشِ عَمَّا يَصِفُونَ» (انبياء/22) (اگر در آسمان و زمين، جز «اللَّه» خدايان ديگرى بود، فاسد مى‏شدند. منزه است خداي پروردگار عرش، از وصفي كه آن‌ها مى‏كنند) در روايات اسلامي، به گونه ويژه به گوهر عقل و خرد بها داده شده و آن را «اساس دين»، «رهوارترين مركب»، «بهترين دوست»، «معيار و ميزان براي تقرب الاهي» و «كسب پاداش» معرفي كرده است. به عنوان نمونه پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) فرمود: «قِوَامُ المَرءِ عَقلُهُ وَ لَا دِينَ لِمَن لَا عَقلَ لَه»‏ ، اساس موجوديت انسان عقل اوست و آن كه عقل ندارد، دين ندارد. براين پايه نوشتار پيش رو به بررسي وتحليل هماهنگي و همسويي تعاليم ديني با آموزه‌هاي عقلي از منظر آيات وروايات پرداخته است. كليد واژه: قرآن كريم، تعاليم ديني، آموزه‌هاي عقلي.