مباني هستي‌شناسي توسعه فرهنگي از منظر قرآن كريم

مفهوم توسعه يكي از مباحث مهم جهان معاصر و يك فرايندي بسيار پيچيده اي است كه اگرچه در گذشته مبتني بر نظريه غربي و رشد اقتصادي پايه‌ريزي شده بود ولي امروزه به خاطر پيامدهاي نامطلوب اجتماعي، زيست‌محيطي و...، توسعه را يك تحول گسترده و روندي جامع و فراگير معنا مي‌كنند كه تمامي وجوه زندگي انسانها را دربر مي‌گيرد. از اين‌جهت در دهة 70 قرن بيستم، مفهومي به نام «توسعه فرهنگي» توسط يونسكو(سازمان تربيتي،‌ علمي و فرهنگي سامان ملل متحد) مطرح شد كه به نقش كليدي فرهنگ به عنوان مهمترين بُعد توسعه و گنجينه‌اي از دستاورهاي مادي و معنوي بشر و بستر ترقي و پيشرفت ساير ابعاد، برآن تأكيد مي‌گردد و مقصود از آن، «ايجاد شرايط و امكانات مادي و معنوي مناسب براي تمام افراد جامعه به منظور دستيابي به ارزشها‌ي متعالي فرهنگي و انساني است». از آنجا كه دست‌يابي به اهداف، روشها، شاخص ها و ساير جنبه هاي توسعه و پيشرفت فرهنگي، بدون زيرساخت و مباني متقن امكان‌پذير نيست، تدوين مباني توسعه فرهنگي آن هم از منظر قرآن كريم يك ضرورت است كه در اين پژوهش به دليل گستردگي مباحث و تنوع مبنايي، فقط مباني هستي شناسي توسعه فرهنگي از منظر قرآن كريم با هدف دست يابي به آموزه هاي اساسي و زيربنايي قرآن در حوزه توسعه فرهنگي مورد تحقيق و بررسي قرارگرفته است. در فرايند پژوهش، 7 مبنا از بنيادي ترين مباني هستي شناسي توسعه فرهنگي به صورت مفصل از منظر قرآن كريم مورد بحث قرار گرفته و در نهايت به اين نتيجه دست يافته است كه در نگرش قرآني، توسعه ي واقعي فرايند ارتقاء شئون گوناگون فرهنگ جامعه در راستاي اهداف مطلوب است كه به صورت متوازن همه ي ابعاد زندگي انسان را متحول و متكامل نموده و روح و جسم او را به سمت مقصد و مقصود بلند هستي به حركت درآورد. و اگر امروز اين مباني قرآني در برنامه ريزي هاي فرهنگي و جامعه انساني مورد توجه قرارگيرد، يك تحوّل مهمي در رفتار و فرهنگ اجتماعي بوجود خواهد آمد كه در نتيجه موجب پيشرفت و تعالي همه‌جانبه و تحقق توسعة فرهنگي مورد نظر اسلام خواهد شد.