سنت‌هاي الهي و الگوي اسلامي-ايراني پيشرفت

الگوي اسلامي-ايراني پيشرفت نقشه راه جامع و كلان حركت جامعه به سمت آرمان-ها است. بي ترديد اين حركت در بستر قوانين علمي و علي اجتماعي صورت مي-پذيرد. شناخت اين قوانين يا غفلت از آن ها مي‌تواند آثار و نتايج مثبت يا منفي در راستاي حركت به سمت آرمان ها داشته باشد. در ادبيات اسلامي از اين قوانين اجتماعي به سنت‌هاي اجتماعي ياد مي شود. بسياري از اين قوانين كه از طريق عقل دست يافتني نيست در آيات و روايات بيان شده است. نوشتار حاضر در پي آن است كه با استناد به آيات و روايات، سنت‌هاي الهي اجتماعي را از سه جهت مورد واكاوي قرار دهد: الف. به لحاظ عامل تأثير، علاوه بر عوامل مادي، عوامل چهارگانة معنوي در حصول نتيجه دخيل‌اند. ب. به لحاظ نتيجه، متون ديني از سنت‌هاي مطلق (كه به فعل و رفتار انسان بستگي ندارد) و مشروط در دو گروه پايه و پيرو سخن مي‌گويند. ج. از حيث ميزان تأثير، سنت‌هاي قطعي از آن جهت كه در اختيار بشر قرار داده نشده‌اند به نحو تامه دخيل خواهند بود، اما سنت‌هاي مشروط، گاهي به نحو تامه و زماني به نحو اقتضاء مؤثر مي‌باشند.