خوانش نقش الگوهاي طبيعت بر اعتلاي كيفيت فضايي در فرايند طراحي معماري اسلامي (نمونه پژوهش: مسجد شيخ‌لطف‌الله)

كمال خواهي و زيبايي گرايي در ساخته هاي بشر جهت تعالي روح وجسم باعث الهام خودآگاه يا ناخودآگاه از طبيعت و تناسبات طبيعي گرديده است. معمار اسلامي با الهام از طبيعت و رموز آن و با تطبيق و هماهنگي الگوهاي زندگي با الگوهاي طبيعت سعي بر بقا و بدست آوردن حس آرامش داشت و براي آفرينش فضاهاي با كيفيت پايدار تلاش مي كرد اين الگو را در تمام جهت هاي زندگي انسان وارد كند. بدين سان معمار دست به خوانش طبيعت زده و رموز طبيعت را فراگرفته و در بنا بكار برده است. اين بكارگيري از سه منظر قابل كنكاش است. نخست، بهره گيري از اشكال طبيعت، دوم الهام گيري استعاره اي از طبيعت، سوم الهام از قواعد و سنن طبيعت كه از سه مسير خوانش علمي، فلسفي و ديني قابل بحث و بررسي است. اين پژوهش با بهره مندي از روش تحقيق توصيفي- تحليلي در تبعيت از الگوواره تحقيق تفسيري با استفاده از مطالعات اسنادي و همچنين برداشت هاي ميداني با هدف خوانش آفاق طبيعت در معماري اسلامي از دريچه مسجد شيخ لطف الله صورت گرفته است. بدين منظور پرسش هاي پژوهش اينگونه معرفي مي گردد: 1- ديدگاه اديان، فلسفه و علم در مورد خوانش طبيعت و رموز آن چيست؟ 2- رمزگونگي هاي طبيعت در قالب مسجد شيخ لطف الله چگونه فضايي با كيفيت ايجاد كرده اند؟ نتايج نشان مي دهد كه علاوه بر حضور اشكال طبيعت به صورت تصاوير گياهان و موجودات، استفاده استعاري از نور، و بكارگيري قوانين هندسي تناسبات طلايي، هندسه فركتال و مارپيچ هاي زرين بر اعتلاي كيفيت فضايي اين بنا تأثيرگذار بوده اند.