از دانش تا حكمت: يك نگرش قرآني

پيشرفت‌هايي كه در دويست سال گذشته در علوم فيزيكي و زيستي حاصل شده، شناخت ما از جهان را به‌ نحو بي‌سابقه‌اي افزايش داده است. همچنين، پيشرفت در ابعاد كاربردي علم، توان زيادي براي استفاده از طبيعت و كنترل اذهان بشري، به‌ انسان بخشيده است. اما نتايج حاصل از علم و فناوري براي بشر، هم سودمند و هم زيان‌بخش بوده است؛ براي مثال، دانش علمي و فني، وسايل رفاه بشري را بيشتر كرده و استاندارد حيات را به‌طور چشمگيري بالاتر برده، اما ازسوي ديگر، اين دانش براي نابودي انسان­ها و تخريب محيط زيست نيز به‌ كار رفته است، و سنگيني شرور آينده بشريت را تهديد مي‌كند. به نظر ما بروز اين شرور ناشي از جدايي دانش از حكمت است وما ريشة آن را در حاكميت جهان‌بيني سكولار بر جوامع علمي معاصر مي­دانيم. امروزه، اولويت تحقيقات علمي بر تأمين اميال جوامع علمي يا قدرتمندان است­، و جدايي دانش از حكمت باعث ايجاد اضطراب، عدم احساس امنيت، و تضعيف اخلاق و معنويت شده است. عالمان معتقد به‌ اين جهان‌بيني، به ‌نتايج كار خود قانع‌اند و فراموش مي‌كنند كه علم بايد در خدمت انسان­ها باشد، نه وسيلة استثمار آن­ها. اما در يك زمينة خداباورانه، علم همراه با حكمت است و براي حل مسائل بشري و جوامع انساني به‌كار مي‌رود- هدفي كه رضايت خداوند و سعادت بشر در آن است. در اين بينش، طبيعت، وديعة الهي تلقي مي‌شود كه بشر وظيفه دارد آن را حفظ كند. پس تمامي برنامه‌هاي مربوط به پيشرفت‌هاي علمي و فناورانه بايد با نظم خدادادي هماهنگي داشته باشد و نيازهاي مشروع افراد بشر و جوامع انساني را بر آورده سازد.