چرايي عقب‌ماندگي و زوال علم مسلمين از نگاه متفكران و جامعه‌شناسان

هدف اصلي پژوهش حاضر بررسي چرايي عقب ماندگي و زوال علم در بين اجتماعات مسلمانان از نگاه متفكران جهان اسلام و جامعه شناسان است. پژوهش با استفاده از رويكرد اسنادي و كتابخانه اي به بررسي موضوع فوق پرداخته است. براي تبيين سؤالات پژوهش، از متفكريني همچون آيت الله امام خميني، ابن خلدون، گوستاو لوبون، دورانت، جرجي زيدان استفاده شده است. يافته‌هاي پژوهش دو عامل بيروني و دروني را در بروز انحطاط در علم مسلمين مؤثر مي‌دانند. در اين ميان نقش عوامل دروني برجسته‌تر از بيروني است. اين عوامل نظير مصرف‌گرايي، صوفي‌گري، كاهلي، اختلافات عقيدتي، تحريف، فقدان وحدت، تضعيف همبستگي، تقديرگرايي، بي‌ميلي به توسعه¬طلبي، بي‏كفايتي خلفا، خوش‏گذراني‏ها، پديدارشدن تفرقه، فساد، هرج و مرج سياسي، ترك فضايل اخلاقي، جهل و بي‏خبري، جدايي دين از سياست، قوميت‏گرايي و تعصب‏هاي قومي و نژادي، از خودبيگانگي و خودباختگي در برابر غرب و غرب‏زدگي از عوامل اصلي و زمينه ساز گرايش علم مسلمانان به زوال و انحطاط شده است و از عوامل بيروني انحطاط، مي توان به حملات مكرر اقوام، تفرقه افكني و اختلاف نژادي از طرف بيگانگان، جنگ ها و خونريزي هاي پي در پي غرب، فقدان تعاملات اقتصادي- فرهنگي و ... مي توان اشاره كرد.