چكيده فارسي :
هدف از راه اندازي آزمايشگاه ارائه داده هاي قابل اعتماد مي باشد. از اين رو در تمام استانداردهاي مديريت كيفيت (مانند ISO 9000, ISO 17025, ISO 15189, …) نگاه ويژه اي به تجهيزات شده است.
از مهمترين اصول و پايه هاي مديريت تجهيزات مي توان به موارد زير اشاره نمود:
1- انتخاب مناسب تجهيز: انتخاب تجهيز مي بايست بر اساس نيازهاي آزمايشگاه و مطابق با استانداردهاي مورد استفاده باشد. تجهيز بايد به گونه اي انتخاب شود كه بتواند تمام نيازمندي هاي مندرج در استانداردها را پوشش دهد.
2- نصب تجهيز: نصب و راه اندازي تجهيز خريداري شده بايد توسط سازنده يا نماينده رسمي وي انجام شود. آموزش استفاده از تجهيز مي تواند در كنار نصب و راه اندازي مثمر ثمر باشد.
3- تعمير و نگهداري تجهيز: در صورت نياز به تعمير، فرآيند تعمير تجهيز بايستي توسط سازنده يا نماينده رسمي وي انجام شود. دستورالعمل هاي نگهداري تجهيز توسط سازنده ارائه و به كار گرفته خواهد شد.
4- استفاده درست از تجهيز: قبل از شروع به استفاده از تجهيز، دستورالعمل هاي موجود در دفترچه راهنماي طرز كار، مطالعه گردد.
5- تصديق: معيار هاي انتخاب تجهيزات با هر آنچه كه سازنده در مشخصات فني ادعا نموده است، بررسي مي گردد. اين انطباق بايستي بر اساس مندرجات مشخصات فني يا استانداردهاي مربوطه توسط سازنده، نماينده رسمي وي و يا متخصص انجام پذيرد.
6- كاليبراسيون: در دوره هاي مشخص عملكرد دستگاه توسط نهادهاي داراي صلاحيت بررسي و ارزيابي استفاده يا عدم استفاده توسط اپراتور بر اساس گواهي نامه كاليبراسيون ارائه شده صورت مي گيرد.
كاليبراسيون: مطابق با وازه نامه اندازه شناسي (International Vocabulary of Metrology- VIM) كاليبراسيون به صورت زير تعريف مي شود:
كاليبراسيون، عملياتي است كه تحت شرايط مشخص انجام مي شود. به طوري كه در گام اول بين مقادير كميت و عدم قطعيت هاي اندازه گيري ارتباط برقرار مي كند. اين عدم قطعيت هاي اندازه گيري توسط استانداردهاي اندازه گيري و نشاندهي هاي متناظر، به همراه عدم قطعيت هاي اندازه گيري مربوط فراهم مي سازد و در گام دوم، از اين اطلاعات براي برقراري رابطه اي جهت دست يابي به نتيجه اندازه گيري از نشاندهي استفاده مي شود.
به عبارتي كاليبراسيون به معناي تعيين خطاي اندازه گيري و تعييم عدم قطعيت خواهد بود.
نقش كاليبراسيون در صنايع غذايي:
بهبود كيفيت: دقت اندازه گيري ها در هر مرحله از توليد محصول، نشان دهنده كيفيت محصول مي باشد. اگر دقت پايين باشد، منجر به محصول با كيفيت پايين خواهد شد. كاليبراسيون منظم اين اطمينان را مي دهد كه كيفيت محصول هم چنان بالا بماند.
صرفه جويي در انرژي و زمان: اگر اندازه گيري ها درست نباشد، بخشي از فرآيند الزاما دوباره تكرار خواهد شد كه اين نيازمند صرف انرژي و زمان است و هزينه هاي توليد را افزايش مي دهد. وقتي تجهيزات به طور منظم كاليبره شوند همواره اندازه گيري هاي درستي به همراه خواهند داشت و نياز به تكرار فرآيند نخواهد بود.
كاهش تعميرات پيش بيني نشده: زماني كه تجهيزات كاليبره نباشند (به طور مثال سنسورهاي دستگاه)، فشار موجود بر دستگاه ها متغير خواهد بود. اين باعث مي شود دستگاه خطاي غير قابل پيش بيني داشته باشد و كاليبراسيون مانع از اين اتفاق ها خواهد شد. لذا خرابي دستگاه ها به شدت كاهش مي يابد.
جلوگيري از هدررفت مواد اوليه: يكي از روش هاي كاهش هزينه-ها بدون اين كه بر كيفيت محصول تاثيري داشته باشد، كاهش ضايعات در مواد اوليه است. كاليبراسيون به موقع تجهيزات كمك شاياني كه توليد حداقل ضايعات در مواد اوليه مي نمايد.
كاهش آلودگي زيست محيطي: زماني كه تجهيزات در حداكثر توانايي خود به كار گرفته مي-شوند، ما شاهد كمترين آلودگي زيست محيطي خواهيم بود. كاليبراسيون تجهيزات علاوه بر ذخيره انرژي كمك شاياني به سبك زندگي دوستدار محيط زيست مي نمايد.
الزامات قانوني سازمان غذا و دارو و الزامات گواهي نامه مديريت كيفيت: همانگونه كه قبلا شرح داده شد، تجهيزات سهم عمده اي در توليد داده اي قابل قبول در آزمايشگاه و توليد را به عهده دارند. لذا كاليبراسيون تجهيزات مي تواند به اطمينان حداكثري در توليد اين داده ها كمك نمايد. از اين رو موضوع كاليبراسيون اهميت فراواني در دستورالعمل هاي سازمان غذا و دارو و بندهاي استانداردهاي مديريت كيفيت دارد.
كيفيت محصول از اولويت هاي صنعت غذا مي باشد و كاليبراسيون به موقع تجهيزات كمك به سزايي در رسيدن به اين امر خواهد بود. اطمينان داشته باشيد كاركنان صنعت اهميت انجام كاليبراسيون را مي دانند و به آن آگاه مي باشند.
