تأثير عوامل مكانيكي ماشين هاي كشاورزي بر تراكم پذيري خاك و عملكرد محصول

مقاومت خاك به عنوان مقاومتي كه براي ايجاد تغيير شكل مطلوب خاك بايد بر آن غلبه كرد، تعريف مي شود. از جمله نيروهاي مكانيكي وارده بر خاك مي توان به تردد ماشين آلات كشاورزي اشاره نمود. چهار عامل وزن، نوع چرخ، سرعت و تعداد تردد ماشين آلات بر تراكم خاك اثر مي گذارد. تراكم خاك باعث كاهش رشد ريشۀ گياهان و در نتيجه عدم دسترسي به عناصر غذايي و در نهايت باعث كاهش عملكرد محصول مي شود. از اين رو، اين تحقيق به منظور بررسي اثرات نوع، سرعت پيشروي و دفعات عبور تراكتور در طول فصل زراعي بر تراكم خاك و عملكرد سيب زميني آزمايشي در مزرعه تحقيقاتي آموزشكده كشاورزي نيشابور به صورت كرت هاي دو بار خردشده در قالب طرح بلوك¬هاي كامل تصادفي با دو تكرار در سال زراعي 1396-1395 اجرا گرديد. نوع تراكتور در دو سطح (روماني، مسي فرگوسن) به عنوان فاكتور اصلي، سرعت پيشروي تراكتور در دو سطح (3 و6 كيلومتر بر ساعت) به عنوان فاكتور فرعي و دفعات عبور تراكتور در طول فصل زراعي در دو سطح (دو و پنج بار عبور) به عنوان فاكتور فرعي فرعي در نظر گرفته شدند. بررسي اثرات فاكتورها با اندازه¬گيري شاخص هاي تراكم شامل چگالي ظاهري (BD)، شاخص مخروطي (CI) در عمق هاي مختلف خاك (10-0،20-10و30-20) سانتي متر و همچنين عملكرد سيب زميني انجام شد. نتايج تجزيه و تحليل واريانس نشان داد كه افزايش وزن و دفعات عبور و كاهش سرعت تراكتور موجب افزايش معني¬دار BDو CI در هر سه عمق و كاهش معني¬دار عملكرد سيب زميني مي¬شود. براساس ضرايب همبستگي، بين صفت عملكرد محصول با صفات BD و CI همبستگي منفي و بسيار معني¬داري و بين صفات BD و CI همبستگي مثبت و بسيار معني¬داري وجود دارد. مدلسازي رياضي BD ، CI و عملكرد محصول سيب زميني بر مبناي مدل رگرسيون خطي چند متغيره نشان داد كه هر سه متغير در مدل به عنوان متغيرهاي توجيه كننده تغييرات تراكم و كاهش عملكرد، بيش از 80 درصد تغييرات را توجيه نمودند، و تردد به عنوان مهم ترين عامل در تراكم خاك و كاهش عملكرد تشخيص داده شد. براساس نتايج حاضر به نظر مي¬رسد تراكتور مسي فرگوسن با سرعت پيشروي 6 كيلومتر بر ساعت و دو بار عبور در طول فصل زراعي با ميانگين عملكرد 1/31 تن در هكتار بهترين عملكرد را دارا مي باشد و عملكرد آن نسبت به روش معمول استفاده از تراكتور روماني با سرعت پيشروي 3 كيلومتر بر ساعت و پنج بار عبور در طول فصل زراعي با ميانگين عملكرد 145/19 تن در هكتار حدود 62 درصد افزايش يافته است.