نطريه علمي در تدريس تجربي

چكيده در آموزش اثربخش علوم تجربي، انجام آزمايش و فعاليتهاي عملي مناسب، يكي از ضروريترين بخشهاي برنامه درسي است كه علاوه بر كمك به درك عميق مفاهيم و افزايش انگيزه فراگيران در يادگيري علوم، سبب پرورش مهارتهاي كار با ابزار، مواد و وسايل آزمايشگاهي و نيز دستيابي به سطوح بالاتر حيطههاي شناختي و مهارتهاي كاوشگري و حل مسئله ميگردد. بررسيها نشان داده است كه عليرغم انجام آزمايش در مدارس، فراگيران نميتوانند مهارتهاي لازم براي حل مسئله و انجام پژوهش را كسب نمايند. با سطح بندي انواع فعاليتهاي آزمايشگاهي و مشخص نمودن سبكهاي متفات اين نوع فعاليتها با توجه به نوع رويكردهاي انتخابي، ميزان دخالت معلم و فراگير و نيز ميزان پيچيدگي فعاليتهاي انجام گرفته، مشخص شده است كه در بيشتر مدارس، انجام فعاليتهاي آزمايشگاهي بر پايينترين سطح مهارتي يعني توصيف يك پديده علمي متمركز بوده و توجه چنداني به سطوح مهارتي بالاتر نميشود. پژوهشگران متعددي براي رفع اين مشكل و ارايه طريق، به مطالعه پرداخته و روشهاي گوناگوني را ارائه كردهاند؛ اما در عمل هيچ كدام از روشهاي پيشنهادي نتوانستهاند راه حل جامعي براي فايق آمدن بر مشكلات موجود و تربيت فراگيراني فكور و كاوشگر ارايه نمايند. در اين مقاله، بر پايه مطالعات كتابخانهاي و تجربيات موجود در كلاس درس، الگوي جديدي ارائه ميشود كه تا حدودي ميتواند نقاط ضعف الگويهاي ارائه شده را بر طرف نمايد. در الگوي پيشنهادي، براي دستيابي به سطوح بالاتر حيطههاي شناختي و رواني- حركتي، پنج مرحله براي انجام فعاليتهاي آزمايشگاهي در نظر گرفته شده است. اين سطوح پنجگانه از آسان به پيچيده طراحي شدهاند و با گذر از يك سطح مهارتي به سطح ديگر، علاوه بر اينكه بر پيچيدگي فعاليتهاي انجام گرفته افزوده ميشود، نقش معلم در فرايند ياددهي- يادگيري كمتر ولي نقش فراگيران رفتهرفته پر رنگتر ميشود. با اجراي نظاممند اين روش در تمام مقاطع تحصيلي و با درجه پيچيدگي متفاوت، ميتوان مهارتهاي لازم براي حل مسئله و انجام پژوهش را در فراگيران پرورش داد.