مقايسه تأثير دو نوع برنامه تمريني دو اوجي به مدت يك هفته بر برخي شاخص هاي ايمني در دختران فعال

مقدمه پژوهش هاي زيادي در زمينۀ ميزان، حجم و شدت تمرين در ارتباط با توان فيزيولوژيكي هنگام تمرين و سازگاري مثبت و منفي در دوره بازيافت انجام شده است. با مروري اجمالي بر نتايج پژوهش هاي مربوط به تأثير تمرين بر دستگاه ايمني، به نظر ميرسد شدت، مدت، نوع فعاليت، جنس و همچنين سن افراد عوامل تعيين كننده اي در ميزان تغييرات دستگاه ايمني مي باشند (آولونيتي،2017). افزايش مقادير گلبول هاي سفيد پس از يك جلسه فعاليت ورزشي طولاني مدت مثل دوي ماراتن (گالون،1987)، تمرين هاي شديد بي هوازي (شور،1999) و همچنين فعاليت ورزشي تناوبي شديد (گرين1993) گزارش شده است. برخي مطالعات نيز كاهش در عملكرد نوتروفيل ها و گلبول هاي سفيد و زير رده هاي آن را با شدت و زمان بازيافت مرتبط دانسته اند (مككينون،2000)، از سوي ديگر واكنش سيستم هاي فيزيولوژيك بدن متاثر از نوع چرخه ها و الگوهاي بارهاي تمريني تحميل شده به آن در طول اجراي برنامه هاي تمريني است. با وجود اين درباره تغييرات ايمونولوژيكي كه پس از يك دوره برنامه تمريني دو اوجي با شدت هاي مختلف رخ مي دهد، شناخت كمي وجود دارد. از اين رو پژوهش حاضر به مقايسه تأثير دو نوع برنامه تمريني دو اوجي به مدت يك هفته بر تعداد نوتروفيل ها و لنفوسيت هاي دانش آموزان دختر فعال پرداخته است. روش تحقيق جامعة آماري اين تحقيق را 65 نفر از دانش آموزان 18-16 سال با اكسيژن مصرفي بيشينهmlit/kg.min))44/3±20/35، تشكيل مي دادند.19 نفر از كساني كه داراي بالاترين سطح آمادگي(بر اساس آزمون توان هوازي بيشينه) بودند، به طور تصادفي به سه گروه كنترل (5نفر)، فلات(7 نفر) و پله اي (7نفر) تقسيم شدند. فعاليت اصلي در گروه پله اي در روز اول شامل ركاب زدن بر ارگومتر با شدت%70 vo2maxوتعداد70پدال به مدت 3 دقيقه در 5تكرار ، در روز دوم با %80 vo2max و به مدت در 4 تكرار و در روز سوم با %90 به مدت 2 دقيقه در3تكرار اجرا شد. فعاليت اصلي در گروه فلات در روز اول شامل ركاب زدن بر روي چرخ كارسنج با %80 و تعداد70 پدال به مدت 3دقيقه در 4 تكرار ، در روز دوم با شدت %90 به مدت 2 دقيقه در 3 تكرار و در روز سوم نيز مشابه روز اول با %80 به مدت 3دقيقه در 4 تكرار اجرا شد. روزهاي چهارم، پنجم و ششم به ترتيب مشابه روزهاي اول، دوم و سوم برنامه اجرا گرديد. 24 ساعت قبل از شروع و 24 ساعت بعد از اتمام برنامه تمريني از هر سه گروه خونگيري به عمل آمد. يافته ها با استفاده از آزمون تحليل واريانس ، آزمون تعقيبي LSD و آزمونT وابسته تجزيه و تحليل شد. نتايج نتايج حاكي از افزايش 09/0 و 02/0 درصدي مقادير لنفوسيت ها و كاهش 09/0 و 04/0 درصدي مقادير نوتروفيل ها به ترتيب در دو گروه فلات و پله مي باشد همان طور كه در جدول 1 مشخص است، تغييرات ميانگين لنفوسيت گروه هاي تمريني (فلات و پله) نسبت به سطوح پايه، افزايش غير معناداري اما در مقادير مربوط به نوتروفيل ها كاهش غير معناداري مشاهده شد. عامل گروه آمار اختلاف ميانگين انحراف استاندارد معني داري لنفوسيت فلات پله 98/2 94/2 329/0 كنترل 89/3 32/3 260/0 پله كنترل 92/0 42/3 792/0 نوتروفيل فلات پله 76/2- 86/2 350/0 كنترل 18/5- 22/3 130/0 پله كنترل 42/2- 32/3 478/0 جدول1. آزمون آماري LSD براي مقايسه شاخص هاي ايمني بين گروه ها بحث و نتيجه گيري امروزه مشخص شده است فعاليت دستگاه ايمني علاوه بر مقابله با عوامل عفوني و بيماري زا، در حفظ تعادل و شرايط فيزيولوژيك بدن و جلوگيري از بروز بدخيمي ها دخيل است (تاجبخش،1370). برنامه تمرينات بدني سنگين كه در قالب مسايقات متوالي اجرا شده اند، دستگاه ايمني ورزشكاران را ضعيف مي كند و به تدريج آن ها را در معرض خطر انواع بيماري هاي مرتبط با دستگاه ايمني قرار مي دهد(مككينون،2000). پژوهش حاضر نشان داد شدت تمرين، بيشترين تأثير را در تغييرات لنفوسيت ها داشته است. برخي محققين تغييرات لنفوسيت ها به علت تخريب بافت هاي عضلاني و ترشح هورمون هاي استرسي و نيز وجود گيرنده هاي هورمون هاي استرس اپي نفرين و نوراپي نفرين در سطح لنفوسيت ها، عملكرد دستگاه ايمني را عامل اين تغييرات عنوان كرده اند(ناتال،2002). مكينون (2000) گزارش كرده است تعداد نوتروفيل هاي ورزشكاران در حد طبيعي است و فعاليت ورزشي شديد در دوره طولاني مدت كاهش ناچيزي بر عملكرد نوتروفيل ها به وجود آورده است، در حالي كه فعاليت ورزشي با شدت متوسط تأثيري بر اين عامل نداشته است. باج نيز مشاهده كردند عملكرد نوتروفيل ها در مدت يك دوره تمريني با شدت كم در ورزشكاران تغييري نداشت، اما در شدت بالا كاهش داشته است (باج،1994). يافته هاي پژوهش حاضر نيز همسو با اين يافته هاست. از آنجائيكه نوتروفيل ها اولين سلول هايي هستند كه در محل جراحت و التهاب بافتها حاضر مي شوند، نقش مهمي در بيگانه خواري و شكستن بافت هاي آسيب ديده، بخصوص بافت هاي عضلاني ناشي از ورزشهاي شديد ايفا مي كنند (سوزوكي،2004) و كاهش نوتروفيل ها ممكن است به علت مهاجرت آن ها به بافت هاي آسيب ديده باشد. به نظر مي رسد نوع برنامه تمريني، حجم، شدت تمرين، زمان بازيافت و زمان خونگيري براين شاخص ها اثرگذار است و نمي توان آن را تنها به يك عامل نسبت داد. نتايج حاكي از آن است كه برنامه تمريني فلات نسبت به پله ممكن است به علت شدت بيشتر عملكرد دستگاه ايمني را بيشتر تحت تأثير قرار داده و منجر به افزايش بيشترتعداد لنفوسيت ها و كاهش بيشتر نوتروفيل ها، 24 ساعت بعد از فعاليت شود. بنابراين ادامه برنامه تمريني پيش از برگشت به حالت اوليه كامل (دوره بالقوه افت سيستم ايمني)، ممكن است برخي عملكردهاي ايمني را سركوب و خطر ابتلا به عفونت را در گروه فلات نسبت به گروه پله بيشتر افزايش دهد. به نظر مي رسد نيمرخ پاسخ دستگاه ايمني انسان به فعاليت ورزشي نيازمند مطالعات بيشتر در زمان طولاني تر و بررسي متغيرهاي مؤثر بر آن باشد.