تاثير فضايل و رذايل اخلاقي بر ادراكات با تأكيد بر آراء علامه طباطبايي«ره»

تأثير عوامل غير معرفتي افعال، عواطف، احساسات و ... بر معرفت همواره مورد توجه انديشمندان مسلمان و حتي غير مسلمان بوده است. فيلسوفان مسلمان براساس آن كه تحقق معرفت به ويژه ادراكات كلي و عقلي را منوط به اتصال يا اتحاد نفس با عقل فعال مي دانسته بر نفش تزكيه نفس و طهارت باطن در دستيابي به حقايق معرفتي تأكيد مي كرده اند. علامه طباطبايي اين مسئله را در بحث هاي تفسيري و فلسفي خود در موارد بسيار زياد مورد توجه قرار داده اند. اين مقاله بر آن است ضمن نگاهي به آراء و مباني رابطه اخلاق و معرفت در فلسفه اسلامي، مباني فلسفي بحث را به طور خاص در مكتب علامه طباطبايي بررسي كند. يكي از نوآوري هاي مهم علامه در حوزه معرفت شناسي، تبيين چگونگي تحقق معارف حصولي است. بر اساس اين تبيين مواجهه با شيء مادي موجب استعداد نفس براي مشاهده حضوري وجود مثالي يا عقلي آن شيء در عالم مثال يا عقل مي گردد و صورت ذهنيه شيء مادي درواقع موجود مستقل مثالي يا عقلي شي مادي، و يا صورتي برگرفته از آن موجود مستقل است بنابر دو تفسيري كه شارحان فلسفه علامه از كلام وي كرده اند در هر دو صورت كيفيت توجه نفس به وجود مثالي يا عقلي با فضايل و رذايل اخلاقي كاملاً مرتبط است.