ميراث كتاب‌آرايي هندي در گستره تمدن اسلامي بر پايه دست‌نويس الوان الصور

نوشتار پيش رو به تحليل بخش‌هايي از دست‌نوشته الوان الصور مي‌پردازد. متن رساله به گمان در اواخر قرن دوازدهم يا اوايل قرن سيزدهم هجري در شبه‌قاره هند نوشته شده است. پديدآور نسخه مرحمت‌علي حيدري است. كاتب دستنويس نيز عبدالسبحان جايسي نام دارد. از متن يادشده تنها يك نسخه شناسايي شده و آن نيز در گنجينه كتابخانه آستان قدس رضوي نگهداري مي‌شود. دستنويس سمت‌وسويي آموزشي داشته و براي نوآموزان فن مصوري نگاشته شده است؛ ازاين‌رو دربرگيرنده شيوه‌ها و ترفندهاي هنروران و استادان هنرهاي كتاب‌آرايي در شبه‌قاره هند است. نسخه در بيست و هفت باب تنظيم شده است. محتواي دست‌نوشته ازآن‌رو كه زمينه پژوهش‌هاي مستقلي را درباره بررسي‌هاي تطبيقي كتاب‌آرايي ايران و هند فراهم مي‌كند، داراي اهميت ارزيابي مي‌شود. نوشتار پيش رو بر پايه بعضي از لايه‌هاي متن به تبيين و توضيح هنرهاي كتاب‌آرايي‌ همچون مركب‌شناسي هندي، كاغذشناسي هندي، افزارشناسي نسخه‌پردازان هندي و نيز شرح بعضي از واژگان پربسامد متن كه كاربرد آن توسط كتاب‌آرايان هندي فراگير بوده، پرداخته است. اين پژوهش توصيفي است و با روش تاريخي و كتابخانه‌اي و با ياري برخي از دانش‌هاي كمكي تاريخ انجام گرفته است.