پايداري عملكرد دانه ژنوتيپ‌هاي منتخب گندم نان و بررسي اثر متقابل ژنوتيپ و محيط با استفاده از روش AMMI

به‌نژادگران به دنبال ژنوتيپ¬¬هايي هستند كه همواره در همه محيط‌ها داراي عملكرد خوب، قابل ملاحظه‌ و ثابت باشند. شناخت دقيق اثر متقابل ژنوتيپ × محيط، امكان گزينش ژنوتيپ¬هاي پر محصول و پايدار را ميسّر مي‌سازد. به منظور بررسي سازگاري و پايداري عملكرد دانه سي ژنوتيپ گندم نان در شش محيط ( اهواز، داراب، دزفول، ايرانشهر، خرم آباد و زابل) در دو سال زراعي ( از سال 1392 تا1394) در قالب طرح آلفا لاتيس با چهار تكرار به روش AMMI مورد استفاده قرار گرفتند. نتايج حاصل از تجزيه AMMI نشان داد، اثر اصلي ژنوتيپ، محيط، اثر متقابل ژنوتيپ × محيط و چهار مولفه اصلي اول در سطح احتمال1% معني دار هستند. باي‌پلات مربوط به دو مؤلفه اصلي اول اثر متقابل نشان داد، ژنوتيپ¬هاي شماره 17، 20 و 31 داراي اثر متقابل بزرگ و در نتيجه ناپايدار مي¬باشند. ژنوتيپ¬هاي شماره 23، 21، 8 و 25 نيز داراي اثر متقابل بزرگ، مثبت و ناپايدار هستند. ژنوتيپ¬هاي 2، 6، 7، 14 و 28 از كمترين اثر متقابل برخوردار بودند كه از بين آنها ژنوتيپ¬هاي 2، 6، 7 و 14 به علت داشتن ميانگين عملكرد بيشتر از ميانگين كل، ژنوتيپ¬هايي با سازگاري عمومي خوب محسوب مي¬شوند. در اين باي‌پلات مكان¬هاي دزفول، داراب و ايرانشهر در بخش اول قرار گرفتند كه ژنوتيپ ايده¬آل در اين مكان¬ها ژنوتيپ شماره 21بود. در بخش دوم باي‌پلات ژنوتيپ 20 ژنوتيپ ايده¬آل براي مكان‌هاي خرم‌آباد، اهواز و زابل بود. ژنوتيپ¬هاي 21، 23 و 20 داراي سازگاري خصوصي بالا بودند.