جبر و اختيار از ديدگاه فريقين (اشاعره و معتزله) و پاسخ شيعه اماميه

مسئله جبر و اختيار يكي از مسائل فكري چالش برانگيز بوده و موجب پيدايش سه ديدگاه عمده كلامي و اعتقادي جبر، تفويض و امر بين‌الامرين شده است. جبريون معتقدند وقايع و حوادث جهان تحت حكمراني نيرويي مقتدر به نام سرنوشت است و انسان مجبور و مقهور به دنيا آمده و رفتار و كردارش اجباراً به او تحميل گرديده، مفوضه برعكس اينها معتقدند انسان موجودي مختار است و در افعال و تلاشهاي خود و انتخاب اهداف و امور زندگي خود آزاد است و خودش سرنوشت خويش را رقم مي زند. مكتب تشيع با طرح نظريه لا جبر و لاتفويض بل امر بين الامرين معتقد است بشر نه داراي اراده مطلق است به نحوي كه بتواند برخلاف مشيت و اراده خدا عمل كند و نه مجبور مطلق است به گونه اي كه بتوان افعال او را به كلي به خدا نسبت داد و اختيار را از او سلب كرد. بلكه اراده انسان در طول اراده خداست يعني هم اراده الهي در اعمال ما موثر است هم ارده خود ما در اعمالمان موثر است. در اين نوشتار پس از بررسي نظريه جبر و تفويض و رد دلايل آنها، به طرح نظريه امر بين الامرين و اثبات حقانيت آن پرداخته شده است.