نظام تعليم و تربيت اسلامي از ديدگاه يك محتسب (در سده‌هاي ميانه)

تعليم و تربيت كه يكي از لازمه‌هاي زندگي بشر در طول حيات خود بوده اشكال گوناگوني را تجربه كرده است. از انتقال تجربيات نسلي به شيوۀ انتقال شفاهي گرفته تا انتقال مفاهيم علمي و اخلاقي به شيوه‌هاي نوين در عصر حاضر. جهان اسلام در طول تاريخ روش‌هاي خاصي را براي تعليم و تربيت به‌كاربرده است كه مي‌توان از آن با عنوان نظام تعليم و تربيت اسلامي يادكرد. هدف اين پژوهش اين است كه وضعيت نظام تعليم و تربيت اسلامي را بر اساس يك متن تاريخي برجاي‌مانده از قرن هشتم با روش توصيفي- تحليلي موردبررسي قرار دهد. ويژگي برجستۀ پژوهش حاضر پرداختن به رويكرد نظارتي حاكميت بر امر تعليم و تربيت از طريق يكي از كارگزارانش به نام « محتسب» در سده‌هاي ميانه است. يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد در جهان اسلام يا دست‌كم در بخشي از آن ملاحظات دقيقي دربارۀ تعليم و تربيت كودكان وجود داشته كه با توجه به مقتضيات زمان و آموزه‌هاي ديني چارچوب‌هاي ويژه‌اي براي اجزاي تشكيل‌دهندۀ نظام آموزشي و تربيتي نظير مكان آموزش، ويژگي‌ها و وظايف معلم، محتواي آموزش و نحوۀ تدريس، تعيين مي‌شده است.