نقش دين و آموزه هاي وحياني در تحولات فرهنگي و اجتماعي

در نظريه¬¬هاي مربوط به دگرگوني اجتماعي، بررسي عوامل آن جايگاه ممتاز دارد. بخش زيادي از آثار جامعه شناساني كه در حوزه دگرگوني ورود پيدا كرده¬اند به بررسي عوامل آن اختصاص يافته است. مي¬توان گفته كه غرض اصلي نظريه¬هاي تبييني در حوزه علوم اجتماعي تحليل رابطه علي بين دو يا چند متغير اجتماعي و بررسي عوامل پديده هاي اجتماعي است.نظريه‌هاي مربوط به دگرگوني نيز از اين سنخ پيروي مي‌كند. دغدغه جامعه شناسان در اين است كه چه عوامل و عناصري در ايجاد دگرگوني اجتماعي اثر مي¬گذارد؟ كداميك از آثار نقش بيشتري در فرايند دگرگوني اجتماعي دارد؟ جامعه شناسان عناصر مختلفي را در ايجاد فرايند دگرگوني اجتماعي مطرح مي¬كنند؛ به عنوان نمونه عوامل طبيعي، ارزشهاي اجتماعي، تكنولوژي، اشاعه، علم، كارگزاران فرهنگي و اجتماعي، قدرتمندان اجتماعي و رهبري نمونه¬هايي از آن هستند. همان¬گونه كه قبلا اشاره شده است، الميزان به عنوان جامعه شناس در حوزه مباحث اجتماعي وارد نشده و بحث‌هاي خود را معطوف به نظريه¬هاي جامعه شناسان سازمان نداده است؛ هر چند در آثار خود به نقد و بررسي برخي ايده¬هاي عالمان اجتماعي پرداخته است. دغدغه علامه تفسير قرآن كريم بوده است. از آنجا كه واقع محوري در كانون توجه وي قرار داشته، سعي كرده تا مسائل مختلف اجتماعي را از منظر قرآن كريم بررسي و تحليل نمايد. ورود به مسأله دگرگوني اجتماعي نيز از همين منظر قابل بررسي است. به طور كلي عوامل مختلفي از قبيل؛ رهبران اجتماعي، قدرتمندان اجتماعي، اقتصاد، عوامل طبيعي و دين را مي‌توان به عنوان مهم ترين عناصر اثر گذار بر دگرگوني اجتماعي از منظر الميزان قابل شناسايي نمود. در اين مقاله نقش دين را مورد بازخواني قرار مي‌گيرد.