جايگاه فراموش شدگان در كتاب هاي درسي: تحليل تصاوير

در دنياي امروزه از انواع تصاوير به منظور تاثيرگذاري مثبت در روند ياددهي-يادگيري در كتابهاي درسي استفاده مي شود. تصاوير كتابهاي درسي به ويژه در سطوح پايينتر تحصيلي زمانيكه به دقت انتخاب و طراحي شوند مي-توانند باعث جلب توجه و دقت شاگردان شده و پيامهايي را كه مورد نظر طراحان كتابهاي درسي است به خوبي انتقال دهند. با توجه به نقش پررنگ كتابهاي درسي در جريان هويت يابي و اجتماعي كردن شاگردان هدف مقاله حاضر بررسي مفاهيم گمشده كتابهاي درسي مقطع ابتدايي در قالب تصاوير مي باشد. بر اين اساس 9 مولفه شامل: كودكان كار، روستاييان، اتباع خارجي، معلولان و بيماران، اقليتهاي ديني و سياسي، فقر و فقرا، اشكال متفاوت خانواده و جنسيت زن مورد بررسي قرارگرفت. روش نمونه¬گيري پژوهش حاضر هدفمند بود. بر اين اساس كتابهاي درسي فارسي بخوانيم، فارسي بنويسيم و تعليمات اجتماعي (جمعا 16كتاب)¬مورد بررسي قرار گرفت. براي بررسي تصاوير از شاخص فراواني استفاده شد. نتايج نشان داد كه به جز مولفه جنسيت زن ساير مولفه ها در كتايهاي درسي مقطع ابتدايي در قالب تصاوير چندان مورد توجه قرار نگرفته اند. درمجموع تعداد 785 تصوير به 9مولفه مورد بررسي اشاره داشته اند كه از اين تعداد 641 مورد (65/81 درصد) متعلق به مولفه جنسيت زن بوده است. بنابراين به نظر مي رسد كه مولفه هاي مورد بررسي در پژوهش حاضر (به استثناي جنسيت زن) هنوز جايگاه مشخصي در كتابهاي درسي مقطع ابتدايي پيدا نكرده و به صورت مهجور و نامانوس باقي مانده اند. بنابراين بازنگري در تصاوير كتابهاي درسي مقطع ابتدايي در زمينه مولفه هاي تحقيق حاضر ضروري مي نمايد.