رياضيات قومي: برنامه درسي رياضي در آينه فرهنگ

در كلاس هاي درسي سنتي، «فرهنگ» به طور چشمگيري، هم در محتوا و هم در روش آموزش، غايب شده است. اين در حالي است كه اخيراً، به شكلي ناهنجار و بي معيار، و تنها براي نشان دادن وجود «فرهنگ» در برنامه ها و كتاب هاي درسي جديد، موجي به وجود آمده است كه «رويكرد فرهنگي» در برنامه درسي ناميده شده است. ولي واقعيت آن است كه آنچه به دانش‌آموزان در كلاس آموزش داده مي‌شود، اغلب تهي از فرهنگ و الگو‌هاي فرهنگي است. شايد ضرب‌المثل «ميخ گرد در سوراخ‌‌ مربع»، بتواند ناهماهنگي‌هاي بين محيط‌هاي آموزشي و فرهنگ را، به خوبي بيان كند. در اين ميان، درك تأثيري كه فرهنگ بر يادگيري رياضي مي گذارد، و بررسي چگونگي اين تأثير بر تدوين برنامه¬هاي درسي رياضي به روش¬هاي مختلف و با لحاظ كردن فرهنگ، منجر به شكل¬گيري حوزه¬اي در آموزش رياضي به نام «رياضيات قومي» شده است. رويكردهاي رياضيات قومي، با مطالعه فعاليت هاي گروه هاي متنوع فرهنگي از قبيل خياطان، نجاران و نظاير آنها، به دنبال كشف رياضياتِ نهفته در فعاليت هاي روزانه اقشار مختلف جامعه است. در اين مقاله، به معرفي يك مطالعه قوم نگارانه پرداخته مي-شود كه با استفاده از روش پژوهش «مطالعه موردي» و بهره گيري از «مدل كارورزي»، رياضياتِ نهفته در متن فعاليت هاي روزانه يك گروه از معماران سنتي شناسايي شد تا با بهره گيري از هنر و فرهنگ متنوع و غني ايراني كه سرشار از تمثيل هاي زيباي رياضي است، به ارائه مدلي براي طراحي برنامه درسي رياضيات قومي بپردازيم كه در آن، «فرهنگ ايراني»، تجلي واقعي خود را نشان دهد.