اصول و معيارهاي بهره‌برداري عدالت محور از منابع طبيعي (تجديدپذير و تجديدناپذير) در نظام اقتصادي اسلام

بهره‌برداري صحيح و مناسب از منابع طبيعي يكي از مسائل مهم در نظام اقتصادي اسلام مي‌باشد كه مورد توجه مكاتب مختلف اقتصادي هم قرار گرفته است. در اين ميان اكثر منابع طبيعي براساس احكام شرع مقدس جزء انفال محسوب شده و در ملك امام و حاكم شرع قرار مي‌گيرند. لذا باتوجه به جامعيت دين مبين اسلام، بهره‌برداري از آنان بايد براساس معيارها و ضوابط مورد نظر شرع اسلام باشد. از سوي ديگر اين منابع امانت نسل‌هاي بعدي در نزد ما مي‌باشند و بهره‌برداري از آنان براساس اصول و معيارهاي اسلامي عدالت محور حائز اهميت مي‌باشد. در اين اثنا با بررسي‌ها مشخص مي‌شود كه اكثر مطالعات انجام‌شده توسط انديشمندان داخلي و خارجي، در زمينه توزيع منابع و درآمدهاي حاصله از منابع طبيعي بوده است و مسأله بهره‌برداري كمتر مورد توجه قرار گرفته و همچنين به بهره‌برداري از منابع تجديدناپذير بيشتر از منابع طبيعي تجديدپذير توجه شده است. همچنين در بين مطالعات اسلامي تحقيق همه‌جانبه در زمينه دسته‌بندي كامل اصول و معيارهاي مورد توجه شرع اسلام در بهره‌برداري از منابع طبيعي تجديدپذير و تجديدناپذير نشده است. لذا در اين تحقيق سعي شده با بررسي كليه مطالعات صورت‌گرفته در حوزه اصول و معيارهاي بهره‌برداري عدالت محور يك چارچوب جامع و كامل در مورد اصول و معيارهاي مورد نظر شرع مقدس اسلام در زمينه بهره‌برداري منابع طبيعي بيان شود. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد كه با توجه به آيات، روايات و سيره معصومين (ع)، 5 اصل كلي و حاكم بر بهره‌‌برداري از منابع طبيعي اعم از تجديدپذير و تجديدناپذير وجود دارد كه مهم‌ترين آن، اصل عدالت مي‌باشد و در تحقق بهره‌برداري عدالت محور معيارهايي وجود دارد كه با توجه به تقسيمات عدالت به درون‌نسلي و بين‌نسلي و منابع طبيعي به تجديدپذير و تجديدناپذير متفاوت و قابل تقسيم‌بندي خواهد بود.