مديريت پسماندهاي ليگنوسلولزي: راهبردي براي پيشرفت ملي و منطقه اي

بر اساس آمارهاي موجود، تقريبا نيمي از مواد توليدي در بخش كشاورزي كشور در مراحل مختلف فراوري از بين رفته و صنايع تبديلي موجود نيز در سطحي از پيشرفتگي و دسترسي نيستند كه بتوانند از تمامي اجزاء توليدي در فرايندهاي كشاورزي؛ بطور مناسب و كامل بهره برداري نمايند. نمونه هايي از مواد و اجزاي مزبور كه بصورت پسماندهاي ليگنوسلولزي شناخته مي شوند عبارتند از: كاه و كلش گندم، برنج و جو، باگاس نيشكر و مغز آن، كنجاله زيتون، پسماندهاي برداشت و هرس سالانه درختان ميوه و مركبات، پسته، خرما، ساقه و پسماندهاي چاي، تفاله و ملاس چغندرقند، ساقه و پسماندهاي دانه هاي روغني نظير آفتابگردان، كلزا، ذرت، كنجد و پنبه، گياهان خودرو يا صنعتي نظير بامبو، ني، كنف و دامنه وسيعي از فراورده هاي ليگنوسلولزي كه دوره كاربري آنها به اتمام رسيده نظير انواع كاغذهاي باطله، البسه، مصنوعات چوبي و كامپوزيت هاي ليفي. در صورت داشتن برنامه مدون و بكارگيري فناوري هاي نوين مي توان از اين مواد زيستي كه غالبا شرايط فعلي آنها مسايل زيست محيطي گاه حادي را نيز به دنبال دارند؛ در راستاي استفاده بهينه و تبديل به فراورده هاي با ارزش افزوده بالا و نيز ايجاد اشتغال هاي دانش بنيان جهت كمك به پيشرفت همه جانبه كشور، همزمان با رفع نيازهاي بومي گام برداشت. نمونه هايي از فراورده هاي با ارزش افزوده اي (بسيار) بالاتر از وضعيت كاربري فعلي پسماندهاي مزبور -كه عمدتا بلااستفاده رهاشده و يا سوزانده مي شوند- عبارتند از: بيوكامپوزيت ها، نانوذرات سلولز، نانوذرات و الياف ليگنيني، بيوپلاستيك ها، مشتقات متنوع سلولزي، سوخت هاي متنوع زيستي نظير بيواتانول و بيوديزل، خوراك دام و طيور، بيومواد كاربردي در مصارف درماني، داروئي، آرايشي و بهداشتي، چندسازه هاي متداولي مانند چوب پلاستيك، چوب سيمان، چوب گچ و غيره. بنابراين در اين پژوهش، ضمن تاكيد بر پتانسيل موجود پسماندهاي الياف زيستي، راهكارهاي علمي ايجاد ارزش افزوده و استفاده بهينه از آنها مرور مي گردد.