مطالعة تطبيقي نقاشي‌هاي روي چوب سقف خانه‌هاي دورة قاجار و دستبافته‌هاي سنتيِ قزوين

نقاشي روي چوب به عنوان يكي از آرايه‌هاي وابسته به معماري در خانه‌هاي دوره قاجار مورد توجه بوده و با طرحها و نقشهاي مختلف به زيبايي اجرا شده است. شهر قزوين بر سر چهار ‌راه ارتباطي مهمي از كشور قرار داشته و همچون شهر‌هاي ديگر از اين قاعده مستثني نبوده و از اين تزئينات سود جسته است. اين مقاله به مطالعة تطبيقي تركيب‌بندي و نقوش به‌كار رفته در سقف چوبي خانه‌هاي دوره قاجار در شهر قزوين و دست بافته‌هاي سنتي اين شهر پرداخته است. از ميان تمامي خانه هاي قاجاري اين شهر، با بهره گيري از شيوة نمونه گيري احتماليِ طبقه بندي شده، هفت خانه شناسايي شد تا به اين پرسش پاسخ داده شود كه نقوش سقف‌هاي چوبي شامل چه ويژگيها و مضاميني است و تا چه ميزان تار و پود نقش و نگارهاي به كار رفته در سقف‌هاي چوبي، در طراحي دست بافته‌هاي همزمان و دورة معاصر اين شهر تأثير گذاشته است. مطالعات صورت گرفته به روش توصيفي- تحليلي و گردآوري مطالب با استفاده از روش‌هاي كتابخانه‌اي و ميداني است. بررسي‌ها نشان داد نقوش گل و بوته، گل و مرغ، چهره‌، مناظر و عمارات درون قاب‌هاي گره‌چيني در سقف و تركيب‌بندي نقوش مورد توجه طراحان و بافندگان دستبافته‌هاي بومي قزوين قرار گرفته و در ميان خانه هاي بررسي شده، خانة اميني‌ها به دليل تنوع طرح و نقش و تزيين، بيش از ساير بناها تأثيرگذار بوده است. نيز تركيب‌بندي نقوش به كاررفته در سقف‌هاي چوبي شباهت چشمگيري با دستبافته هاي سنتيِ روستاهاي الموت، ارداق و طارم دارد. پيشينه كارگاه‌هاي بافته‌هاي داري از قبيل گليم و قالي و تداوم توليد تا امروز و بهره گيري وافر از نقوش مذكور، اين محصولات را در شمار مهمترين و رايجترين و اصيلترين صنايع دستيِ استان قزوين قرارداده است.