اثر روش‌هاي مختلف خاكورزي بر كربن توده زنده ميكروبي و تنفس خاك در اقليم‌هاي متفاوت ديم‌زارهاي استان كرمانشاه

The effect of different tillage methods on soil microbial biomass and respiration in different climates dryland farming in Kermanshah

كيفيت خاك داراي نقش كليدي در كشاورزي پايدار مي‌باشد كه تحت تأثير تكنيك‌هاي مختلف مديريت زراعي، تغيير مي‌كند. مديريت‌هاي مطلوب، بهبود كيفيت خاك را به ‌دنبال دارند، در صورتي كه سيستم‌هاي زراعي سنتي، در درازمدت موجب كاهش كيفيت و پايداري خاك خواهند‌ شد. يكي از روش هاي غلط مديريت شخم با استفاده از گاوآهن ‌برگردان‌‌دار و سوزاندن بقاياي‌ گياهي است. از آنجا كه در كشور ما هنوز روش‌هاي نادرست خاكورزي صورت مي‌گيرد، بررسي تأثيرات اين روش‌ها و نيز روش‌هاي نوين از جمله بي‌خاكورزي و خاكورزي حفاظتي بر خصوصيات خاك و پايداري اكوسيستم ضروري به ‌نظر مي‌رسد. لذا، پژوهش حاضر به ‌منظور بررسي اثرات خاكورزي مرسوم، بي‌خاكورزي و خاكورزي حفاظتي بر برخي خصوصيات بيولوژيك خاك شامل تنفس خاك و توده زنده ميكروبي در اراضي تحت كشت گنـدم ـ نخود در ديم‌زارهاي استان كرمانشاه به ‌صورت طرح كاملاً تصادفي در قالب فاكتوريل در دو سايت با دو اقليم متفاوت (سردسير و معتدل)، مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه نوع خاكورزي بر تمامي خصوصيات اندازه‌گيري شده اثر معني‌دار داشت به ‌طوري كه سيستم بي‌خاكورزي بيشترين و خاكورزي سنتي كمترين ميزان كربن توده زنده ميكروبي و تنفس خاك و سيستم خاكورزي كاهشي، حدواسط اين دو سيستم بود، اما نوع گياه كشت شده به جز بر تنفس بر ديگر شاخص‌ اندازه‌گيري شده تأثير معني‌دار نداشت. همچنين نتايج مبين آن بود كه تفاوت بين نوع خاكورزي در هر دو اقليم با هم اختلاف معني‌داري داشت و ميزان كربن توده زنده ميكروبي در سه نوع خاكورزي اقليم معتدل نسبت به سه نوع خاكورزي اقليم سردسير بيشتر بوده است. به طور كلي مي‌توان نتيجه گرفت كه بي‌خاكورزي سبب بهبود كليه شاخص‌هاي بيولوژيك خاك مي‌گردد و لذا اين روش به جاي كشت و كار سنتي در اراضي ديم توصيه مي‌گردد.