تعيين توزيع فضايي مراحل مختلف رشدي سن گندم، Eurygaster integriceps Puton در جنوب تهران

سن گندم،EurygasterintegricepsPuton (Hem.: Scutelleridae) از مهم ترين آفات گندم در ايران مي باشد كه همه ساله خسارت سنگيني به گندم وارد مي‌سازد.. خسارت سن گندم به صورت كمي و كيفي مي باشد. به صورت كيفي، بزاق باقيمانده سن در دانه ها خواص نانوايي گندم را كاهش مي دهد و به صورت كمي عملكرد كاهش مي يابد. يكي از اساسي‌ترين اطلاعات، جهت آگاهي يافتن از ويژگي‌هاي مختلف آفت در برنامه مديريت تلفيقي (IPM)، تعيين نوع توزيع فضايي آن مي-باشد. تعيين نوع توزيع فضايي آفت، در دقت عمليات كنترل موثر است. در اين تحقيق پراكنش فضايي مراحل مختلف رشدي سنگندم در سال94-1393در جنوب تهران مورد مطالعه قرار گرفت. نمونه‌برداري با تور حشره گيري به صورت دو بار در هفته از سه ايستگاه به عنوان سه تكرار در يك مزرعه دو هكتاري گندم با واريته پيشتاز انجام گرفت. همچنينمرحله رشدي گياه در زمان نمونه برداري ثبت شد. نمونه برداري ها در ساعت 10 صبح انجام مي شد. جهت تعيين نوع الگوي توزيع فضايي آفت از شاخص‌هاي آمار كلاسيك مثل مدل‌هاي شاخص پراكندگي (ID)، شاخص تيلور و شاخص ايوائو استفاده شد. با استفاده از روش شاخص پراكندگي براي هر مرحله رشدي حشره، در هر تاريخ نمونه برداري، توزيع فضايي حشره تعيين شد. اما توزيع فضايي هر مرحله رشدي حشره در كل دوره ظهور آن مرحله با روش رگرسيوني تيلور و ايوائو تعيين شد. در بررسي توزيع فضايي مراحل مختلف آفت (سن مادر، تخم، پوره هاي سن يك تا پنج، سن نسل جديد)، بر اساس شاخص پراكندگي بايد گفت كه به طور كلي در شروع هر مرحله رشدي توزيع حشره از نوع تصادفي است. اما در زمان اوج جمعيت عمدتاً تجمعي شده و مجدداً با كاهش جمعيت آن مرحله، توزيع از نوع تصادفي خواهد بود. همچنين توزيع فضايي هر مرحله در كل مدت ظهور آن مرحله از حشره در مزرعه بر اساس روش هاي رگرسيوني تيلور و ايوائو به استثناي پوره هاي سن سوم و چهارم، به صورت تصادفي بود ولي توزيع فضايي پوره هاي سن سوم و چهارم از نوع تجمعي بود. نوع توزيع فضايي سن گندم با هر دو روش يكسان بدست آمد، اما بر اساس مقدار ضريب تبيين(r^2)، روش ايوائو نسبت به روش تيلور برازش بهتري داشت. بنابراين مي توان نتيجه گيري كرد كه به طور كلي توزيع فضايي مراحل مختلف رشدي سن گندم تابع تراكم آن است يعني در تراكم پايين از نوع تصادفي و در تراكم بالا به صورت تجمعي توزيع مي يابد. البته تمايل پوره ها به تجمع نسبت به ساير مراحل (سن مادر، تخم و سن نسل جديد) بيشتر به نظر مي رسد.