سنت¬پژوهي و آينده¬نگاري الهي رويكردي كاربردي مبتني بر تفسير موضوعي قرآن

آينده‌پژوهي امري جديد است و مطالعات قرآني مي‌تواند موج جديدي در مطالعات آينده‌نگري ايجاد نمايد. اين عرصۀ دانشي، حداقل به دو دليل، حاجت‌مند بررسي در بستر مطالعات قرآني است: اول: اهميت تصويرپردازي دربارۀ مطالعات آينده‌نگاري: قرآن در حوزۀ آينده در آيات فراواني بحث و گفت‌وگو كرده است؛ دوم: ضعف در روش‌هاي آينده‌پژوهي رايج: عمده روش‌هاي موجود، فقط حوزۀ خاصي از آينده‌پژوهي را پوشش مي‌دهند؛ يعني همان مقولۀ فناوري. به عبارت ديگر، در حوزه‌هاي علوم انساني روش‌هاي موجود آينده‌نگاري غربي، ضعف‌هايي دارند كه معارف قرآني، به مدد روش پيشنهاديشان ضعف موجود را از بين مي‌برند. 1. برخي از كليدواژگان اين بازخواني: ذيل سورۀ مباركۀ الرحمن (مديريت آينده، مديريت صالحين) يا موضوع «مُلك»؛ 2. بررسي آينده‌پژوهي و مهدويت در ارتباط با يكديگر؛ 3. برگزيني روش «سنت پژوهي» به عنوان روش جمع¬بندي. اين روش مستند به استخراج سيصد سنت از قرآن كريم است. از نمونۀ اين سنت‌ها، مي‌توان به بحث «غرور» و «غلبۀ حق بر باطل» اشاره كرد. در حوزۀ سنت‌پژوهي از قرآن به معناي كاربرد سنت‌هاي الهي در رفتارهاي روزمره استفاده مي‌شود. در اين راستا با سه مشكل اساسي مواجه هستيم: 1. احصاء‌نكردن خوب از سنت‌هاي الهي: مكانيزم اجراي سنت‌ها هنوز ناشناخته است. در اين مرتبه مكانيزم آينده‌نگاري در استفاده از سنت‌ها دچار مشكل مي‌شود؛ 2. برخي مواقع، در بحث از سنت‌هاي الهي، اختيار انسان كنار گذاشته شده و موجب جبرگرايي مي‌شود. در حالي كه در بحث آينده‌نگاري اختيار انسان كنار گذاشته نمي‌شود؛ 3. با پذيرش دو قول بالا، بايد دانست چند سنت ذيل اين‌ها قرار مي‌گيرد.