زيباشناسي قرآن¬شناخت در متن تجربۀ اخلاقي ــ تجربۀ فقهي

قرآن، كتاب هدايت به رشد و دربردارندۀ آموزه¬هايي است كه مي¬توان از آن در سطوح الگوي پيشرفت استفاده نمود كه داراي سه سطح مباني نظري، الگوي مطلوب و تحقيق و توسعه است. دومين سطح از الگوي پيشرفت در سطح نظام‌هاي مطلوب، داراي دو مؤلفۀ فقه و اخلاق است كه ساختار نظام¬هاي مطلوب اجتماعي، سياسي، اقتصادي، فرهنگي و... را تشكيل مي¬دهند. اين نظام¬ها مبتني بر پارادايم¬هاي شكل گرفته در سطح اول يعني مباني نظري و پارادايمي ساخته مي¬شوند. زيباشناسي از جمله مولفه¬هاي اين مباني نظري است. عنصري كه در كليه نظام¬هاي مطلوب بايد مدنظر باشد، كشش به رشد معناي زندگي (حيات طيبه) است، چرا كه نقطۀ كانوني شكل دهندۀ اين مؤلفه همۀ سطوح زيست انساني از فرديت رشد و سطح روي‌دادگي انساني تا سطح حيات فردي، اجتماعي و تمدني، همين «معني¬داري» است. «معنا» نقطۀ آغاز شكل¬دهي الگوي پيشرفت و نقطۀ پاياني و غايت آن است؛ از اين¬رو جاري در همۀ اين سطوح است. در واقع نظام دروني سه سطح زيباشناسي فعل اخلاقي تا فعل فقهي و حقوقي يا خط مفصلي اين سه لايه، تجربه معني¬داري زندگي است و قرآن ارائه دهندۀ اصول معناداري، تمييز دهندۀ معنا از شبه معنا، ضدمعنا و نشان دهندۀ راه رسيدن به معنا است. اكنون اين سوال پيش مي¬آيد كه اصول معناداري و در راستاي آن مباني زيباشناسي فعل اخلاقي، فقهي و حقوقي در قرآن كدام است؟ معناداري و تحقق زيباشناسي در سه سطح فعل اخلاقي، فقهي و حقوقي زماني به طور كامل به‌دست مي¬آيد كه در هر سه حوزۀ فرد، اجتماع و تمدن، بدون انحصار عمل در هر يك از سه حوزۀ اخلاق، فقه يا حقوق جاري شود.