الگوي تنزيلي، مدل تحول قرآن كريم

تنزيل در برابر تأويل يا تطبيق قرار مي‌گيرد؛ به اين معنا كه قرآن وقتي نازل شد، با يك ادبيات و در يك بستر فرهنگي خاص بود. در نگاه تنزيلي، متن در فضاي نازل شده تفهيم مي‌شود و فهم به دست آمده نيز دربردارندۀ محتوا و روش است، چه روش تحول جامع و چه روش تحول عنصري و جزئي. موضوع پيشرفت و تحول نيز در ذيل نظام انتظارات از دين است، كه به معناي توسعه و حركت رو به جلو، داراي هدف و استحكام و متخذ از مباني فكري و بينش‌هاي استوار بوده و بسته به موضوع مي‌توان نام آن‌ را پيشرفت اقتصادي، پيشرفت ديني، سياسي و ... ناميد. استخراج روش از قرآن، در كنار تلاش براي فهم محتوا كار جديدي است كه مي‌شود به مجموعه داشته‌هاي تفسيري اضافه كرد و با اين روش در دانش تفسيري موجود تغيير ايجاد نمود. الگوي تنزيلي قرآن كريم از جمله تغييرات در دانش تفسيري موجود است و بهترين راهي است كه مي‌توان با آن به تحول رسيد. اين مدل، بهترين تجربه براي تحول سازي است؛ چه در بعد تحول فردي و چه در بعد تحول اجتماعي. سطوح تحليلي تحول قرآني از حوزه نظر تا حوزه اقدام، به معناي توليد ادبياتي است كه الگوي تنزيلي را به نتيجه مي‌رساند. ساختار جامع تفسير تنزيلي را براي تحول اجتماعي در چهار گام مي‌توان خلاصه كرد: 1. دعوت علني پيامبر6 و رويش مخفيانه مومنين؛ 2. رشد مخفي مؤمنان؛ 3. جامعه¬سازي؛ 4. پايش و مراقبت. ايده پيشنهادي با ساختار بيان شده مي‌تواند با تكيه بر بهترين تجربۀ تحول، به تحول‌سازي بينجامد