بررسي تاثير عوامل محيطي بر تركيبات موجود در اسانس ژنوتيپهاي آويشن دنايي Thymus daenensis در استان چهار محال بختياري

آويشن دنايي با نام علمي Thymus daenensis يكي از گونه هاي بومي كشور ايران مي‌باشد و ساليان درازي است كه از آن به عنوان يك گياه دارويي مهم استفاده مي‌گردد. شرايط رويشگاهي براي توليد گياهان دارويي به لحاظ تاثير بر مقادير و نوع تركيبات موثره دارويي از اهميت زيادي برخوردار مي باشد. از آنجا كه اين گونه گياهي يكي از باارزش ترين گياهان منطقه زاگرس مركزي است و كاربرد دارويي فراواني براي آن ثبت شده است و در صورت بهره برداري بي رويه ممكن است در معرض خطر انقراض قرار گيرد، بنابراين با بررسي شرايط مناسب اقليمي و مطالعه ارتباط عوامل اكولوژيك با مقادير و نوع تركيبات شيميايي اسانس اين گياه مي توان مناطق مناسب رويشگاهي را شناسايي و با معرفي نقش هريك از اين عوامل بر مقادير و نوع تركيبات اسانس نسبت به توليد آن براساس الگوبرداري از طبيعت اقدام نمود. لذا در اين پژوهش به بررسي ارتباط برخي از عوامل اصلي اكولوژيكي رويشگاههاي گياه آويشن دنايي و نوع تركيبات آن پرداخته شد. به اين منظور، 5 رويشگاه عمدۀ آويشن دنايي در استان چهارمحال و بختياري شناسايي و پس از جمع آوري نمونه‏هاي گياهي و خشك شدن، به وسيلۀ دستگاه كلونجر اسانس گيري شد و تركيبات آن به وسيلۀ دستگاه GC و GC/MS شناسايي گرديد. خصوصيات بيواقليمي و توپوگرافي(12 عامل) در رويشگاهها تعيين و آناليز رج بندي به منظور بررسي ارتباط بين تركيبات موثر و خصوصيات محيطي انجام گرديد. نتايج نشان داد عواملي از قبيل شيب رويشگاه، بارندگي در خشك‌ترين فصل ، بارندگي در مرطوبترين ماه، همدمايي و متوسط دما در مرطوب ترين و گرم ترين فصل از تاثيرگذارترين عوامل بودند. تغيير محتواي تيمول روند منظمي را در ارتباط با تغييرات رطوبت در خاك داشت. به طوري كه همزمان با افزايش ميزان رطوبت در خاك از محتواي تيمول كاسته شد. همچنين مشاهده شد كه مقادير كارواكرول با ميزان شيب و بارندگيهاي فصلي ارتباط نزديكتري دارد.