كاربرد روش اجتهاد در مديريت و حقوق بررسي تحليلي و كاربرد ميداني برخي نظريات روشمند در مديريت و حقوق

Application of ijtihad in the management and law Analytical and methodical application of some systematic theories in the field of management and law

روش اجتهاد، روش تحقيق متداول در حوزه هاي علميه است. اجتهاد در قلمروهاي متفاوتي بكار مي رود. اجتهاد در كشف احكام و موضوعات و تفسير آنها، با اجتهاد در اجراي احكام فرق مي كند. اجتهاد در حوزه كشف نظام از متدولوژي، پيشرفته تر برخوردار است. اما در برخي از حوزه هاي ديگر از متدولو‍ژي متداول در بين علوم بشري استفاده مي نمايد . اين داد و ستد در متدولوژي، سبب نوعي پيوند ميان علم و دين در شاخه هاي مختلف علوم اجتماعي، به ويژه رشته هاي مديريت و حقوق شده است. اين پژوهش با استفاده از روش مقايسه، تجزيه و تحليل مضمون و محتواي گفتار و نظرات فقيهان، سعي دارد در سه حوزه كشف و تحليل مفاهيم و اجراي مقررات و تصميمات، روش تحقيق برخوردار از روائي و پايائي را از منظر علوم اسلامي مشخص نمايد. بر اساس نتايج تحقيق: الف. در كشف مفاهيم مديريت، مي توان از همه روش هاي كشف موضوعات، احكام، قواعد و نظامات فقهي استفاده كرد. ولي در كشف اصول، احكام، قواعد و نظامات حقوقي و مديريتي، «روش قياسي» مورد نهي در فقه واقع شده است. اما ممكن است اين نهي در روش نباشد. زيرا بدون استفاده از روش مقايسه اي برخي ابعاد نظام مديريت قابل كشف نخواهد بود، هر چند بتوان احكام و قواعد آن را دقيقاً كشف نمود. ب. روش تحليل و تفسير پديده هاي مديريت و علوم اجتماعي، همان روش تفسير عرفي است . روش تحليل و تبيين قوانين و اسناد بالا دستي مديريت، احكام معاملات و تجارت، همان روش امضاي روش هاي مرسوم در عرف است . در تبيين موضوعات، روش هاي متداول عرفي در مديريت و حقوق قابل بكار گيري است. ج. روش اجرا در مديريت و حقوق، تابع مصالح نظام اسلامي است و تشخيص آن بر عهده فقيه عادل است كه بر اساس خطوط قرمز مندرج در دين ترسيم مي گردد و از غالب روش هاي مديريتي، سياسي و حقوقي متداول به شرط عدم منافات با روش وحي مي توان استفاده نمود. پيشنهاد پژوهش بكارگيري روش اجتهاد در علوم اجتماعي براي بومي سازي علم در ايران و كشورهاي اسلامي است.

Islamic management,subject,system,order,research methods