تغييرات تنش برشي در شيارها تحت تأثير شدت باران در خاك مارني

فرسايش شياري كه در نتيجه تمركز رواناب بر روي شيب به وجود مي‌آيد، يكي از انواع مهم فرسايش خاك در دامنه‌ها به‌ويژه در مناطق خشك و نيمه‌خشك با پوشش گياهي ضعيف است. اين نوع فرسايش خاك به‌عنوان آغازين مرحله فرسايش‌هاي درون آبراهه‌اي محسوب مي‌شود. به همين دليل، شناخت عوامل مؤثر بر آن از اولويت بالايي برخوردار است. تحقيق حاضر به‌منظور بررسي اثر شدت باران بر تنش برشي جريان () در خاك مارني انجام گرفت. آزمايش در 10 شدت مختلف باران (از 10 تا 100 ميلي‌متر بر ساعت) در سه تكرار در شرايط آزمايشگاهي انجام گرفت. نمونه‌هاي خاك مارني از منطقه نيمه‌خشك غرب زنجان برداشت گرديد و به فلوم‌هايي به طول 4 متر و عرض 9/ 0 متر ريخته شد. فرسايش شياري در سه شيار دست‌ساز تحت شرايط آزمايشگاهي بر اساس مدل WEEP مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه تنش برشي تحت تأثير شدت باران قرار دارد (000/0P ). شدت باران 30 ميلي‌متر بر ساعت به‌عنوان شدت باران آستانه براي شروع تنش برشي بود. تنش برشي جريان از روند ثابتي همگام با افزايش شدت باران پيروي نكرد. در شدت باران 60 ميلي‌متر بر ساعت، تنش برشي جريان به اوج رسيد و از آن پس به دليل افزايش سرعت جريان نسبت به دبي و نيز كاهش غلطت رسوب از ميزان تنش برشي جريان به تدريج كاسته شد. به طور كلي اين پژوهش نشان مي‌دهد كه شدت بارندگي، عامل مهم تغييرات شاخص‌هاي جريان است.