بررسي ساختار نظام فضايي معماري ايراني و تاثير آن بركيفيت عبادي درمساجد

نوع كاربري فضا، عملكرد انسان ها و حادث هاي خاص مي تواند قداست را محو يا ايجاد كند. به طور معمول كالبد، نوع عملكرد و كاربري فضا را تامين مي كند. البته بدين معنا نمي باشد كه تنها عامل كالبد است. نيت، انگيزه و عملكرد افراد نيز در اين رابطه موثر مي باشد مباني نظري و حكمت مكان مقدس از ديدگاه دين، تفسير كلمه مقدس از لحاظ لغوي و ماهوي و مفهوم قداست در اسلام و قرآن بررسي و تحليل شده و سپس نظام فضايي و همچنين ساختار آن در چگونه شكل گرفتن فضاهاي قدسي در اين مقاله مورد بررسي قرار گرفته است. نظام فضايي به عنوان حلقه واسط بين وجه ملموس و غير ملموس معماري، سازمان يافته و الگوي فضايي بوده، كه بايد و نبايدهاي الگوي زندگي را فراهم مي سازد كه اين نظام چيزي فراتر از عملكرد گرايي را به ذهن القاء مي كند. نظام فضايي معماري ايراني انواع و ساختارهاي سه گانه اي كه شامل سلسله مراتب مفهومي، مركزي و محوري بوده و داراي ساختار جهت گيري ، مركز گرايي و محوريت عمودي تعريف شده است. در معماري مساجد باتوجه به ساختار نظام فضايي، معمار در پي خلق فضايي پويا ملموس و قابل درك كه پويايي خود را از ساختار نظام فضايي وام دارد كه از اين رهگذر همواره معرف هويتي ويژه براي آدميان بوده و همواره حجاب از رخسار حقايق ورازهاي هستي بر مي دارد و آدمي را با خود رهسپار سفر روحاني مي كند. اين سير روحاني و بريدن از جهان ماده تنها در تار و پود بياني مقدس و در ساحتي متبرك و مقدس متجلي مي شود كه همان فضاي قدسي (مسجد) مي باشد. همواره مسجد سرآمد هنر قدسي به مدد اين نظام فضايي، جهت بوجود آوردن حس حضور بيش از هر عنصر كالبدي ديگر انسان را به حضور در پيشگاه پروردگار دعوت مي نمايد.