مباني طراحي، اجرا و بهره برداري از سدهاي زيرزميني

سد زيرزميني به مانعي گفته مي شود كه در مسير جريان آبهاي زيرزميني در يك لايه ي آبدار طبيعي يا مصنوعي قرار داده شده و وضعيت جريان آب را اغلب به منظور ذخيره ي آب زيرزميني تغيير مي دهد. رشد و تكوين سدهاي زيرزميني و برخورد علمي با آنها از نيمه ي دوم قرن بيستم و به خصوص سه دهه ي اخير آغاز گرديد. در سالهاي اخير، سدهاي زيرزميني در بسياري از مناطق خشك و نيمه خشك دنيا به منظور توسعه ي منابع آب زيرزميني و جلوگيري از هدر رفت آب، مورد توجه قرار گرفته است. در اين مناطق در بازه ي زماني خاصي بارندگي و به تبع آن جريانهاي سطحي و زيرزميني وجود دارد و در بقيه ي ايام سال با كمبود آب و مشكلات كم آبي مواجهند. در كشور ايران با وجود شرايط توپوگرافي و اقليمي مناسب در بسياري از مناطق، تنها چند نمونه ي كوچك مانند سد كهنوج و اندوه جرد شهداد در استان كرمان و سد زيرزميني ميمه در استان اصفهان اجرا و مورد بهره برداري قرار گرفته است كه شايد يكي از دلايل اصلي آن عدم شناخت و تجربه ي كافي و بنابراين رو آوردن به شيوه هاي سنتي و كم بازده مي باشد. لذا بنا به ضرورت موضوع، مقاله ي حاضر ضمن معرفي و تشريح قدمت استفاده از اين سازه، خصوصيات اراضي و شرايط لازم براي يك ساختگاه مناسب را به تفصيل مورد بررسي قرار مي دهد. همچنين انواع سازه، كاربردهاي متفاوت آن و جنس مصالح به كار رفته در هر كدام تشريح گرديده و در نهايت شيوه هاي بهره برداري از سدهاي زيرزميني مورد بررسي قرار خواهد گرفت