سدهاي زيرزميني روشي نوين در مديريت و استحصال آب

سدهاي زيرزميني سازه هايي هستند كه در زير زمين ساخته مي شوند و با مسدود كردن جريان طبيعي آب هاي زيرزميني، سبب ايجاد ذخاير آبي در زير زمين مي شوند. سدهاي زيرزميني در محل آبراهه هاي خشك و خشكه رودهاي آبراهه هاي فصلي و نه رودخانه هاي دائمي ساخته مي شوند و به اين ترتيب به جاي ذخيره آب در سطح زمين، در زير زمين آب ذخيره مي شود كه اين آب هاي ذخيره شده را مي توان با لوله گذاري يا حفر چاه پمپاژ كرد.اين سازه ها در مقطع عرضي رودخانه و در زير سطح زمين جهت بهبود وضعيت منابع آب در مناطق خشك و نيمه خشك احداث مي شوند.سدهاي زيرزميني از دهه هاي گذشته در مناطق مختلف جهان بكار گرفته شده است و در كشور ما با پيش آمدن شرايط خشكسالي و دستور مستقيم وزير مبني بر ساخت سدهاي زيرزميني در مناطق مستعد به عنوان يكي از روشهاي كارآمد در بحث توليد آب، كاهش اثر خشكسالي، ساخت اين نوع از سدها بطور جدي در دستور كار قرار گرفت. احداث اين نوع سدها هيچ لطمه اي به سطح آب هاي زيرزميني نمي زند چرا كه در جاهايي كه اين نوع سد احداث مي شود اولاً هيچ نوع آبي وجود ندارد و اگر هم كمي رطوبت وجود داشته باشد در حال از دست رفتن است و اگر هم سدي ساخته نشود اين آب به كفه هاي نمكي و آب هاي شور سرازير مي شود.سدهاي زيرزميني با توجه به هزينه هاي پايين، روش ساخت آسان، ذخيره آب بهداشتي و مزاياي بسياري كه نسبت به سدهاي سطحي دارند يك روش مقرون به صرفه و ساده براي استفاده از آب هاي زيرزميني مي باشند. ازكاربردي ترين اهداف طراحي اين سدها تغذيه مصنوعي و توسعه آب هاي زيرزميني است. ساخت سدهاي زيرزميني يكي از راهكارهاي زيرساختي مقابله با خشكسالي در دستور كار وزارت جهاد كشاورزي قرار گرفته است. اين سدها داراي مزيت هاي ويژه اي هستند كه موجب شده در تمام دنيا نگاه ويژه اي به آن ها صورت گيرد. سدهاي زيرزميني در صنعت آب كشور ما مي توانند به دو صورت موثر باشند: 1- ايجاد مخازن و سفره هاي جديد آب زيرزميني 2- محافظت از سفره هاي آب زيرزميني سدهاي زير زميني نامي جديد است، نه براي متخصصان اين بخش، بلكه براي افرادي كه شايد در حوزه هاي مرتبط در منابع طبيعي و محيط زيست مشغول به كار هستند. برخي از افراد معتقدند سد زيرزميني همان آبخوانداري است. اما برخي ديگر مي گويند اين هم سازه اي مخرب مانند سد هاي روي زمين است. در اين مقاله سعي شده است با معرفي كامل و بررسي مزايا و معايب اين نوع سدها گامي جديد در شناخت يكي از روش هاي جديد در مديريت منابع آب برداشته باشيم.