ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮات ﻣﻨﺎﺑﻊ آﻻﯾﻨﺪه ﺑﺮ ﮐﯿﻔﯿﺖ آب درﯾﺎي ﺧﺰر و ﻣﺴﺎﺋﻞ زﯾﺴﺖﻣﺤﯿﻄﯽ ﻧﺎﺷﯽ از آن

درﯾﺎي ﺧﺰر ﺑﻌﻨﻮان ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ درﯾﺎﭼﻪ ﺟﻬﺎن ﺗﻮﺳﻂ 5 ﮐﺸﻮر اﯾﺮان، آذرﺑﺎﯾﺠﺎن، روﺳﯿﻪ، ﻗﺰاﻗﺴﺘﺎن و ﺗﺮﮐﻤﻨﺴﺘﺎن اﺣﺎﻃﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و از ﻃﺮﯾﻖ اﯾﻦ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﻣﯿﺰان ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ آﻟﻮدﮔﯽ وارد آن ﻣﯽﮔﺮدد. اﯾﻦ آﻟﻮدﮔﯽﻫـﺎ اﺛـﺮات ﺟﺒـﺮان ﻧﺎﭘـﺬﯾﺮي ﺑـﺮ اﮐﻮﺳﯿﺴـﺘﻢ و ﺗﻨـﻮع زﯾﺴﺘﯽ درﯾﺎي ﺧﺰر وارد ﻧﻤﻮده اﺳﺖ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎي ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﯾﮑـﯽ از ﻣﻬﻤﺘـﺮﯾﻦ آﻟـﻮدﮔﯽ ﻫـﺎي درﯾـﺎي ﺧـﺰر ﻧﺎﺷـﯽ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎي ﻧﻔﺘﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺳﺎﺣﻠﯽ اﺳﺖ، ﺑﻄﻮرﯾﮑـﻪ در ﺳـﻮاﺣﻞ ﺑـﺎﮐﻮ در ﮐﺸـﻮر ﺟﻤﻬـﻮري آذرﺑﺎﯾﺠـﺎن ﺗﻌـﺪاد زﯾـﺎدي ﭼـﺎه ﻧﻔـﺖ و ﺣﻮﺿﭽﻪﻫﺎي ﻧﻔﺘﯽ ﻗﺮار دارد و ﺑﺎﻋﺚ آﻟﻮدﮔﯽ ﻧﻔﺘﯽ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻋﻤﺪه آﻟﻮدﮔﯽ ﻧﻔﺘﯽ درﯾﺎي ﺧـﺰر ﻧﺎﺷـﯽ از ورود اﯾـﻦ ﻣـﻮاد از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﺎﮐﻮ، ﻗﺰاﻗﺴﺘﺎن و ﺗﺮﮐﻤﻨﺴﺘﺎن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﺣﯿﺎﺗﯽ درﯾﺎي ﺧـﺰر در اﻗﺘﺼـﺎد ﻣﻨﻄﻘـﻪ و ﻧﻘـﺶ اﺳـﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ آن، در اﯾـﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ آﻟﻮدﮔﯽﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺑﻮﯾﮋه آﻟﻮدﮔﯽ ﻧﻔﺘﯽ درﯾﺎي ﺧﺰر و اﺛﺮات آن ﺑﺮ ﺗﻨﻮع زﯾﺴﺘﯽ درﯾﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ. ﺑـﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﻤﭽﻮن ﺑﺎﻻآﻣﺪﮔﯽ آب درﯾﺎ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﺣﺪود 2,5 ﻣﺘﺮي و ﺑﻪ زﯾﺮ آب رﻓـﺘﻦ ﺗﺎﺳﯿﺴـﺎت آﻟـﻮده ﺳـﺎﺣﻠﯽ ﮔﺸﺘﻪ، ﻣﺴﺎﺋﻞ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﺳﺘﺤﺼﺎل ﻧﻔﺖ و ﻣﺴﺎﯾﻞ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ آن و ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﺎدرﺳﺖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﺑﺮرﺳـﯽ و ﺗﺤﻠﯿـﻞ ﮔﺮﯾـﺪه اﻧـﺪ. در اداﻣـﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﮐﯿﻔﯽ ﺑﺮﺧﯽ از رودﺧﺎﻧﻪﻫﺎ و زﻫﮑﺶﻫﺎي ﻣﻨﺘﻬﯽ ﺑﻪ درﯾﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﮔﺮدﯾﺪ. ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ از آﻧﺠﺎﯾﯿﮑـﻪ ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﺑﻬـﺮ هﺑـﺮداري از ﺳﺪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮ روي رودﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﻨﺘﻬﯽ ﺑﻪ درﯾﺎ ﻫﻤﭽﻮن دﺑﯽ ﺧﺮوﺟﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺮاﯾﻂ زﯾﺴﺖﻣﺤﯿﻄﯽ درﯾﺎ را ﺑﺎ ﭼﺎﻟﺶﻫﺎﯾﯽ روﺑﺮو ﻧﻤﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﯿﺰ در ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻠﯿﻪ اﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ و آﻟﻮدﮔﯽﻫﺎ ﺑﺮ اﮐﻮﺳﯿﺴﺘﻢ و ﺗﻨـﻮع زﯾﺴﺘﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﮔﺬار ﺑﻮده ﺑﻄﻮرﯾﮑﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﻇﺮ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻣﺎﻫﯿﺎن ﺧﺎوﯾﺎري و ﻓﮏ درﯾﺎي ﺧﺰر ﺑﻪ ﯾﮏ ﺳﻮم ﮐـﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘـﻪ و ﻣـﺎﻫﯽ آزاد ﺧﺰري ﻧﯿﺰ در ﺣﺎل اﻧﻘﺮاض ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﻣﻮارد ﯾﺎد ﺷﺪه ﻫﻤﮑﺎري ﺗﻤﺎﻣﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺣﺎﺷﯿﻪاي درﯾﺎي ﺧﺰر ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑـﺎ ارزش و ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻔﺮد اﯾﻦ درﯾﺎ را ﻣﯽﻃﻠﺒﺪ. در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻮﺟﻮد ﺟﻬﺖ ﮐﺎﻫﺶ و ﮐﻨﺘﺮل اﺛﺮات ﭘﯿﺸﻨﻬﺎداﺗﯽ اراﺋﻪ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ.