تحليل رابطه مهاجرت نيروي كار و پديده زنانه شدن فقر و اشتغال در ايران وكشورهاي منتخب

در سه دهه گذشته، افزايش مهاجرت هاي برون مرزي درسراسر دنيا چشمگير بوده است. مهاجرت گسترده نيروي انساني به ويژه نيروي كار ماهر و متخصص يكي از مسائلي است كه طي سالهاي اخير دولت ها و سازمانهاي بين المللي را به نگراني واداشته است. تمامي كشورها بر اساس اصل رقابت، در پي دست يابي به حجم گسترده اي از بازار كار جهاني مبتني بر مديريت نوين مهاجرت نيروي كار و اشتغال مي باشند. مهاجرت نيروي كار متخصص بر توسعه اقتصادي و بازار كار كشورهاي در حال رشد، داراي آثار متعدد مي باشد. صاحبنظران معتقدند روند زنانه شدن فقر از جمله عللي است كه به روند زنانه شدن مهاجرت براي كار منجر مي شود. فشار فقر بر زنان به علت تبعيض جنسيتي، به طور نامتناسبي حاكم مي شود؛ بنابراين، زنان نسبت به مردان ناامني بيشتري را در زمينه امرار معاش تجربه مي كنند. هنگامي كه زنان ،گزينه هاي اشتغال در بازار جهاني را پيدا مي كنند ترجيح مي دهند كه انتخاب كنند؛ حال از طريق كانال هاي قانوني و يا غير قانوني باشند. طبق گزارش سال 2014 دفتر بين المللي كار، مهاجران بين المللي حدود 232 ميليون نفر در جهان برآورد شده اند(كساني كه 12 ماه يا بيشتر بيرون از كشور خود بودند) و حدود نيمي از آنها به لحاظ اقتصادي فعال ارزيابي شده اند ( شاغل يا جويندگان كار ). بر پايه برآوردهاي منتشر شده توسط بانك جهاني، در اين بين 4/48 درصد از اين مهاجران، زنان هستند. زنان به دلايلي درگير مهاجرت براي كار مي شوند، يكي از اين دلايل عامل اقتصاد است بيشتر اين زنان از كشورهاي درحال توسعه مهاجرت مي كنند و از مهارت كمي برخوردارند، به علاوه زناني كه بيوه يا مطلقه هستند فرصت هاي اقتصادي كمتري در كشور خود داشته اند و جهت رفع نياز اقتصادي مجبور به مهاجرت شده اند. درحالي كه كشورهاي توسعه يافته تقاضاي كار، به ويژه براي كارگران غيرماهررا افزايش داده اند، ازكارگران كشورهاي در حال توسعه استفاده مي كنند. از لحاظ اقتصادي، زنان وارد شده به بازار كار براي حمايت از خانه و خانواده رها شده در كشور خود، اقدام مي كنند.تأثير اقتصادي كارگران مهاجر بر اشكال اقتصاد داخلي و خارجي غير قابل ترديد است، اما داده هاي بسيار كم تحليل شده در اين زمينه وجود دارد كه دال بر اين موضوع باشد. با اين حال، اين تأثير مي تواند از طريق تداوم جهاني شدن و مبادلات پولي و وجوه ارسالي ديده شود. لذا بررسي ابعاد علمي و پيامدهاي اين مسئله ازحيث سياستي حائز اهميت است. هدف اصلي مطالعه تحليل رابطه جابجايي هاي نيروي كار و مسئله زنانه شدن فقر و اشتغال در ايران و مقايسه آن با كشورهاي آذربايجان، ارمنستان، تركيه، قزاقستان ، مالزي، سري لانكا در فاصله سال هاي 1990 تا 2013 مي باشد. روش تحقيق اسنادي- تحليلي بوده و از داده هاي دفتر بين المللي كار (ILO) سازمان بين المللي مهاجرت (IMO) و گزارش توسعه انساني بخش عمران و توسعه سازمان ملل متحد (UNDP) در اين بازه زماني استفاده شده است. نتايج اوليه نشان مي دهد كه تغييرات چشمگيري در سهم نيروي كار مهاجران زن طي سال هاي مورد بررسي رخ داده و اين سهم دركشورهاي مالزي و تركيه رو به افزايش بوده است.عدم آمادگي و پذيرش جامعه در عرصه فعاليت اقتصادي زنان و وجود تبعيض جنسيتي، از مهمترين دغدغه هاي فراروي زنان دراين كشورها است كه به نوبه خود پيامدهاي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جبران ناپذيري برجاي گذاشته است.