شناخت و بررسي وضعيت اشتغال زنان سرپرست خانوار با رويكرد آسيب شناسي

مقاله حاضر وضعيت اشتغال زنان سرپرست خانوار و ضرورت آن را با رويكردي آسيب شناسانه مورد بررسي قرار مي دهد. در ايران وضعيت اشتغال زنان دو ويژگي مهم دارد. اول آنكه در مقايسه با ساير كشورهاي در حال توسعه زنان فرصت‌هاي شغلي كمتري دارند و دوم آنكه اغلب در بخش هاي غير رسمي با دستمزد پايين مشغولند. اشتغال زنان سرپرست خانوار حكايت ديگري است كه در پي مشكلاتي مثل فوت شوهر، طلاق، از كارافتادگي شوهر، مفقود الاثر بودن سرپرست و ... شكل مي¬گيرد. طبق نتايج حاصله از سرشماري¬هاي سه دهه اخير كشور نسبت زنان سرپرست خانوار از 4/8 درصد در سال1375 به 5/9 درصد در سال 1385 و با افزايش 6/2 رقمي به 1/12 درصد در سال 1390رسيده است. بر اساس نتايج آخرين سرشماري كشور در سال 1390 در حدود 2548072 زن هستند كه سرپرستي خانوارهاي خود را بر عهده دارند. اين بدين معني است كه به سادگي نمي¬توان از كنار مساله زنان سرپرست خانوار و اهميت اشتغال اين قشر از زنان آسيب پذير گذشت، چرا كه آنان سرپرستي 6/7 درصد از جمعيت كل كشور و حدود دو نيم ميليون خانوار را عهده¬ار هستند. اگر چه عرف جامعه ايران و سنت ديني ما مخالفت چنداني با اشتغال زنان در بيرون از خانه ندارد اما معمولا در جامعه ما مردان نان آور خانه بوده و زنان به كار خانه داري مشغول هستند و همين امر مشكل زنان خانه دار را به عنوان نان آور خانواده دو چندان مي كند. نتايج حاصله نشان داد كه به طور ميانگين 18 درصد زنان سرپرست خانواده شاغل و حدود 82 درصد بيكارند. بيش از 36 درصد اين زنان خانه دارند (5/32 درصد روستايي در مقابل 38 درصد از زنان سرپرست خانوار شهري) و شغل ديگري ندارند. تقريبا 32 درصد اين زنان بدون داشتن كار داراي درآمد هايي هستند (6/24 درصد زنان سرپرست روستايي در مقابل 3/34 درصد زنان سرپرست خانوار شهري) و تنها 18درصد اين زنان در زمان سرشماري مشغول كار ثابتي (5/14 درصد از زنان سرپرست خانوار شهري در برابر 1/28 درصد زنان سرپرست خانوار روستايي) بوده اند. اين در حال است كه در حدود 42 درصد اين زنان سرپرست خانوارهاي دو يا سه نفره و 17 درصد نيز سرپرست خانوارهايي با تعداد جمعيت بيش از سه نفر هستند. و مابقي در حدود 41درصد زنان سرپرست خانوار به تنهايي زندگي مي¬كنند و فقط بار اقتصادي زندگي شخصي خود را بر دوش مي كشند. نكته جالب توجه اينكه در حدود 37 درصد زناني كه سرپرستي خانوارهاي ايراني را بر عهده دارند در گروههاي سني 65 سال و بيشتر قرار دارند و در واقع در دوران كهولت خود بسر مي برند. كه اين امر به لحاظ اقتصادي مشكل اين قشر از زنان را دوچندان مي كند. نتيجه اين كه اين زنان و خانواده هايشان اكثرا جزء حاشيه نشينان اقتصادي محسوب مي شوند و شرايط سختي را مي گذرانند.