روند گذار شغلي در ايران: آينده نگري فرصت هاي جديد شغلي با تأكيد بر فناوري اطلاعات

تغييـرات اقتصـادي، جمعيتي، جهاني شدن، تسهيل درارتباطات، تحولات شگرف در فناوري و ظهور مشاغل جديد، موجب پيـدايش بـازار كـار تازه اي شده است كه نيروي كار آن نياز به مهارت و آموزشهاي جديدي دارد(Bouts ,1999 ). تغييرات چشمگير در وضعيت جمعيتي، پديده مهاجرت، ظهور فناوري هاي نو ، تولد سازمانهاي جديد اجتماعي و طرح ديدگاه هاي نوين در مديريت و سازمان، افق هاي تازه اي را فراروي برنامه ريزان و مديران امور اشتغال قرار داده است. يكي از فناوريهايي كه طي چند دهه گذشته، اساس و بستر تحول درزندگي بشر بوده است، فناوري اطلاعات است. فناوري اطلاعات نه تنها خود موجب توليد موقعيتهاي جديد شغلي شده ، بلكه زمينه ساز تغييرات بنيادي در بسياري از مشاغل ديگر هم بوده است. تجربه ايران درخصوص تحولات جمعيتي نشان مي‌دهد كه عليرغم كند شدن آهنگ ميزان رشد جمعيت به‌ دليل تأثير تحولات متغيرهاي جمعيتي از يك سو كاهش باروري(عباسي شوازي و همكاران، 2005 و 2009 و آقاجانيان و مهريار، 1999) ميزان رشد قابل توجه جمعيت فعال كشور به‌ دليل تغيير درساختار سني جمعيت ( ميرزائي و همكاران، 1382 و 1389) و عدم تغيير در ساختار شغلي مورد نياز در بازار كار كشور( فرجادي ،1383) از سوي ديگر، شكاف موجود ميان جمعيت فعال و جمعيت شاغل در اقتصاد ايران را آشكار و اين مسئله از ابعاد گوناگوني، حيات اقتصادي و اجتماعي را تحت تأثير قرار مي‌دهد با گسترش تكنولوژي و فناوري درسطح جهاني، برهه جديدي از فرصت هاي شغلي مبتني بر اشتغال دانش بنيان و نو دركشور ( مشاغل نوظهور ) را ايجاد كرده است. بررسي علمي و درك تغييرات مشاغل در گروه هاي عمده شغلي و بخش هاي مختلف اقتصادي كشور در گذشته، حال و آينده نگري مشاغل جديد ازطريق فناوري اطلاعات با طرح رويكرد تئوريك و تجربي گذار شغلي در ايران ( گذار از اشتغال كلاسيك به اشتغال دانش بنيان) از حيث علمي و نيز از لحاظ سياستي حائز اهميت است. هدف اصلي اين پژوهش، بررسي روند گذار شغلي و آينده نگري فرصت¬هاي جديد شغلي با تأكيد بر فناوري اطلاعات در ايران است. شناخت زمينه ها و تحولات تاريخي مشاغل و حرف قديم دركشور از دوره قاجاريه تا به امروز؛ شناخت تغييرات درطبقه بندي گروه هاي عمده شغلي در بخش هاي مختلف اقتصادي كشور از سرشماري عمومي سال 1335 تا 1390 ( الگوي گذار شغلي)؛ شناخت مشاغلي كه از طريق فناوري اطلاعات انجام مي شود و امكان سنجي طرح آنها درطبقه بندي گروه هاي عمده شغلي در آمارگيري هاي عمومي كشور ؛پيش نگري آينده مشاغل دانش بنيان متكي بر مشاغل نوظهور در صنعت فناوري اطلاعات در ايجاد فرصت هاي شغلي مناسب براي قشر جوان تحصيلكرده كشور ، اهداف فرعي مطالعه را تشكيل مي دهند. روش تحقيق اين پژوهش، مبتني بررويكرد تركيبي بوده و از روش هاي اسنادي، تجزيه و تحليل داده هاي موجود و مصاحبه كيفي با صاحبنظران و اساتيد دانشگاهي مرتبط با موضوع بهره گرفته خواهد شد. بررسي فرم پرسشنامه سرشماري هاي عمومي نفوس و مسكن كشور در زمينه طبقه بندي گروه هاي عمده شغلي در بخش هاي مختلف اقتصادي از سال 1335 تا 1390 ، مطالعه مقالات چاپ شده در نشريات معتبر علمي پژوهشي داخلي و بين المللي و كارهاي ارزشمند مرتبط با موضوع براي بررسي مباني نظري و زمينه هاي تجربي گذار شغلي ، مهمترين مراحل تجزيه و تحليل اطلاعات اين مطالعه را تشكيل داده است. اين مطالعه تلاش كرده با يك رويكرد جديد به موضوع الگوي گذار شغلي در ايران بپردازد.