مكتب خانه هاي خصوصي و عمومي در دورۀ قاجار

از اوايل دورۀ قاجار در نتيجۀ ارتباط ايران با اروپا، بخشي از اقشار جامعۀ ايران با ساختار و مواد درسي نوين آشنا شدند، اما تا مدتها بعد هيچ خلل جدي به ساختار سنتي تعليم وتربيت ايراني وارد نشد. تعليم وتربيت دورۀ اوايل قاجار را مي توان در ادامۀ ساختار طولاني آموزش و پرورش قديمي و سنتي ايران دانست. اين نظام كهن اگرچه ريشه در تاريخ دورۀ ميانۀ ايران داشت، اما در دورۀ حكومت صفويه (907-1135ق)، از نظر محتواي مذهبي، قالب شيعيانه پيدا كرد. بار اصلي تعليم وتربيت دورۀ قاجار در كنار مدارس ديني كه به شكل تخصصي به آموزش مي پرداختند، بر دوش مكتبخانه ها بود. اين پژوهش با استفاده از روش توصيفي- تحليلي در پي بررسي ساختار آموزش مكتبخانه اي در دورۀ قاجار با تكيه بر تفاوتها و تشابهات مكتبخانه هاي خصوصي و عمومي است. يافته ها نشان مي دهد، مكتب خانه هاي دورۀ قاجار از نظر شيوۀ تدريس و مواد درسي در انحطاط قرار داشتند، اما مكتبخانه هاي خصوصي در مقايسه با عمومي داراي مدرسان، اهداف و مواد درسي بهتري بود و تربيت يافتگان آن از سطح سواد بالاتري برخوردار بودند.