شاخص‌ها و مدل‌هاي سنجش توليد علمي پژوهشگران

هدف كلّي از پژوهش حاضر، بررسي شاخص ها و مدل هاي سنجش توليد علمي پژوهشگران و نقاط قوت و ضعف آن هاست. مقاله حاضر به روش متن پژوهي انجام شده است. افزايش توليد علم در سطح جهان، نيازي جدي به روش‌ها و ابزار‌هايي دقيق و تا حدّ امكان عيني را براي سنجش بهره‌وري علمي پژوهشگران به منظور تضمين كيفيت عملكرد آنان پديد آورد. روش ها و مدل هاي بسياري در اين زمينه ابداع شده كه هر كدام تنها بخشي از واقعيت را منعكس مي‌سازند. تعداد مقالات علمي و مدل هاي برگرفته از آن، عيني‌ترين و در عين حال آماده‌ترين سنجه‌هايي هستند كه مي‌توانند به عنوان بازنمون بهره‌وري علمي و در نتيجه واحد سنجش آن به كار گرفته شوند. در پژوهش حاضر، شاخص هاي متداول در محاسبه توليد علمي و مدل هاي سنجش بهره وري علمي و نقاط قوت و ضعف آنها مورد بررسي قرار مي گيرد. يافته ها نشان داد كه در تمامي مدل هاي سنجش بهره وري علمي تنها دو عامل شمار انتشارات و شمار پژوهشگران لحاظ شده و به عامل زمان توجّهي نشده است. برتري شاخص نرخ انتشار و سرعت انتشار به مدل هاي بهره وري از آن جهت است كه عامل زمان را در سنجش لحاظ كرده و از طرفي نرخ انتشار و طول حيات علمي (زمان) متغيرهاي پيوسته اي هستند كه مي توان ابزارهاي آماري قدرتمندي را براي تحليل آنها به كار گرفت. امّا مدل هاي مورد بررسي مانند لوتكا و پائو به توزيع گسسته‌ با چولگي بسيار مي‌انجامد و نمي توان براي آن آزمون‌هاي آماري استاندارد به كار گرفت.