بررسي نقش‌مايه‌هاي كهن‌الگويي زن در سه قصه‌ ننه‌ماهي، فاطمه‌خانم و آق پاميق

به جرأت مي‌توان قصه و افسانه را يكي از اجزاي اصلي و مهم موجود در فرهنگ ملت‌ها دانست. جزيي جدايي‌ناپذير و غيرقابل انكار كه اولين حركت‌ها و پاسخ‌هاي ساده‌ي بشر براي معنابخشي به امور زندگي‌ را دربرمي‌گيرد. با دقيق شدن و پرداختن به جزييات افسانه‌ها و قصه‌هاي عاميانه‌ي ملل مختلف و اقوام وابسته به هر ملت به روشني مي‌توان زمينه‌ها و بن‌مايه‌هاي مشترك آن‌ها را مشاهده و درك كرد. زن يكي از عناصر سازنده‌ و به وجودآورنده‌ي مفاهيم مشترك در قصه‌ها و افسانه‌هاست. عنصري محوري و پررنگ كه حضورش در ساختار افسانه‌ها بخشي از پويايي و به حركت در‌آمدن روايت را رقم مي‌زند. حضور زن در قصه‌ها و افسانه‌ها از دو منظر خير و شر يا مثبت و منفي مي‌تواند مورد بررسي و ارزيابي قرار گيرد. از جمله نقش‌مايه‌هايي كه زن در افسانه‌ها عهده‌دار ايفاي آن است عبارتند از: مادر، نامادري، خدابانو، زن جادوگر يا عفريته و پيرزن، خواهر، دختر پادشاه، دختري در خانواده‌اي فقير و... در اين نوشتار با استناد به مباحث مربوط به ناخودآگاه جمعي و كهن‌الگوهاي مشترك به تحليل و واكاوي كاركردها و نقش زن در سه قصه‌ي ننه‌ماهي از بوشهر، فاطمه خانم از گيلان و قصه‌ي آق پاميق از مردمان تركمن پرداخته شده است. براي گردآوري اطلاعات از شيوه‌ي كتابخانه‌اي و براي نوشتن مقاله از روش تطبيقي و تحليلي استفاده شده است.