راهبرد استراتژي هاي غذائي در آبزي پروري (محروميتها و محدوديتهاي غذايي)

در ساليان اخير صنعت آبزي پروري رشد چشمگيري داشته است. براي توسعه پايدار اين صنعت داشتن يك استراتژي غذائي به دليل هزينه زياد آن بسيار با اهميت است. آبزيان معمولا در طبيعت و يا در يك سازگان پرورشي دچار عدم تغذيه و يا محدوديت هاي غذائي مي شوند كه گاهي به ناچار اتفاق مي افتد مثلا در پرورش ماهي در قفس ممكن است برخي روزها به ماهيان غذا داده نشود و گاهي با هدف كاهش بار آلودگي ها، كاهش چربي اضافي بدن و همچنين كاهش هزينه ها اعمال مي گردند. مسئله اي كه مطرح است فهم عملكرد اين نوع استراتژي هاي غذائي بر رشد، سلامتي و كيفيت ماهيان به عنوان سه ركن اساسي توسعه پايدار اين صنعت مي باشد. براي اين منظور چندين آزمايش انجام شده كه در اين متن مروري، نتايج برخي از آنها ارائه مي گردد. در يك آزمايش اثر نوع تركيبات مغذي جيره بر شاخص هاي رشد، تركيب بدن و متابوليسم كبدي تاس ماهي سيبري (Acipenser baerii) در دوران گرسنگي و تغذيه مجدد مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج نشان داد پس از دو هفته گرسنگي رشد جبراني در اين ماهي اتفاق نيافتاد اما استفاده از پروتئين و نسبت كربوهيدرات به چربي بالا در پيش از مرحله گرسنگي و بعد از مرحله گرسنگي موجب بهبود وضعيت رشد، كيفيت و سلامتي اين ماهي مي گردد. در مورد ماهي قزل آلاي رنگين كمان (Oncorhynchus mykiss)نيز ايجاد دو هفته گرسنگي نيز رشد عقب افتاده ماهي را جبران نكرد و استفاده از مقادير متفاوت چربي نيز كمك مورد توجه اي به رشد ماهي نكرده ولي ميزان چربي بدن را كاهش داده است. بدنبال اين نتايج ايده جديدي مطرح گرديد و آن اعمال محدوديت غذائي به جاي محروميت غذائي مي باشد تا مشخص شود با اين استراتژي جديد غذائي آيا مي شود به صنعت رو به رشد ماهيان در ايران كمك موثرتري انجام داد؟ براي اين منظور نيز آزمايشهائي انجام شد. در آزمايش اول اثر محدوديت پروتئيني در دوره هاي زماني مختلف بر رشد، تركيب بدن و ايمني غير اختصاصي ماهي قزل الاي رنگين كمان مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه با اعمال محدوديت پروتئني بصورت يك هفته در ميان با پروتئين هاي 35 و 45 درصد وضعيت رشد، كيفيت و سلامتي ماهي اختلاف معناداري با گروه شاهد (كل دوره از پروتئين 45 درصد استفاده كردند) ندارد. در آزمايش دوم همين كار روي ماهي سيبري انجام شد در اين آزمايش هم مشخص گرديد اعمال 1 روز در ميان محدوديت پروتئني (1 روز غذاي با پروتئين 30 درصد و 1 روز با پروتئين 40 درصد) وضعيت خوبي مشابه گروه شاهد (كل دوره از غذاي با پروتئين 40 درصد استفاده كردند ) براي ماهي ايجاد مي كند. در هر دو آزمايش قيمت غذاي تمام شده براي توليد 1 كيلوگرم ماهي در تيمارهاي با اعمال محدوديت پروتئيني بهينه بطور قابل توجه اي كمتر بوده كه موضوعي با اهميت و نويد بخش براي اين صنعت رو به رشد است. در نهايت مي توان نتيجه گيري كرد. 1- در محروميت غذايي، رشد جبراني حتي با استفاده از مواد مغذي مختلف در هر دو گونه قزل آلاي رنگين كمان و تاس ماهي سيبري نتوانست به طور كامل اتفاق بيافتد. البته در تاس ماهي سيبري استفاده از پروتئين و كربوهيدرات بالا براي جبران رشد موثرتر بوده است. 2- بنظر مي رسد عملكرد محدوديت پروتئني بهتر از محروميت غذايي بوده است. در ماهي قزل آلاي رنگين كمان محدوديت پروتئيني يك هفته در ميان پيشنهاد مي شود. اما در تاس ماهي سيبري محدوديت يك روز در ميان عملكرد مناسبي داشته و رشد موجود با هزينه كمتر به طور كامل جبران مي شود.